แหนแดง เป็นพืชอีกชนิดหนึ่งที่คนไทยเริ่มหันมาให้ความสนใจกันอย่างแพร่หลาย ด้วยประโยชน์ด้านต่างๆ ที่เกินคาด รวมถึงทางกรมวิชาการเกษตรก็เข้ามาพัฒนาสายพันธุ์แหนแดง เพื่อให้ได้ผลผลิตที่สูงขึ้นด้วย
ดังนั้น อย่าได้พลาด เกร็ดความรู้ คำถามข้อข้องใจเกี่ยวกับ “แหนแดง” ซึ่งได้รวบรวมไว้ที่นี่ที่เดียว เพื่อให้แฟนฟาร์มเข้าใจในทุกๆ ด้านก่อนที่จะเริ่มเลี้ยงแหนแดง หรือ คนที่เลี้ยงแหนแดงบางคนก็อาจจะยังไม่รู้
แหนแดงคืออะไร ทำไมถึงมีไนโตรเจนสูง
แหนแดง เป็นเฟินน้ำชนิดหนึ่ง ภายในโพรงใบของแหนแดงจะมีสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงินอาศัยอยู่ ซึ่งสาหร่ายชนิดนี้มีความสามารถตรึงไนโตรเจนจากอากาศได้ จึงทำให้แหนแดงเจริญเติบโตได้ไวและมีปริมาณไนโตรเจนสูงถึง 4-5% เมื่อเทียบกับพืชตระกูลถั่วที่มีไนโตรเจนเพียงแค่ 2.5-3% ซึ่งธาตุไนโตรเจนก็เป็นธาตุอาหารหลักที่พืชใช้สำหรับการเจริญเติบโต
แหนแดง 1 ไร่ มีไนโตรเจนเท่ากับปุ๋ยยูเรีย 7 กิโลกรัม
เพื่อให้เห็นภาพมากขึ้นว่าแหนแดงมีปริมาณไนโตรเจนที่สูงขนาดไหน ข้อมูลจากกรมวิชาการการเกษตรระบุไว้ว่า หากปลูกแหนแดง 1 ไร่จะได้แหนแดง 3 ตัน ซึ่งมีธาตุอาหารเทียบเท่าปุ๋ยยูเรีย 7-10 กิโลกรัม เลยทีเดียว แหนแดงจึงนิยมนำมาขยายพันธุ์เพื่อใช้ทำเป็นปุ๋ยในรูปของปุ๋ยพืชสด
แหนแดงสายพันธุ์ใหม่จากกรมวิชาการเกษตร ให้ผลผลิตดีกว่าเดิม 10 เท่า
ในประเทศไทยเดิมทีมีแหนแดงอยู่แล้ว เป็นสายพันธุ์พื้นเมืองชื่อ อะซอลล่า พินาต้า (Azolla pinnata) ซึ่งมีขนาดเล็กและให้ผลผลิตต่ำ ทางกรมวิชาการเกษตรจึงได้มีการนำพันธุ์จากต่างประเทศมาปรับปรุง จนได้สายพันธุ์ อะซอลล่า ไมโครฟิลล่า (Azolla microphylla) ที่ให้ผลผลิตสูงกว่าพันธุ์พื้นเมืองถึง 10 เท่า
ถ้าหากสนใจแหนแดงสายพันธุ์กรมวิชาการเกษตร สามารถติดต่อผ่านศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตร ที่อยู่ใกล้เคียงได้เลย
ใช้แหนแดงเป็นส่วนผสมของอาหารสัตว์ ช่วยลดต้นทุนค่าอาหารได้
นอกจากแหนแดงจะอุดมไปด้วยไนโตรเจนที่สูงแล้ว แหนแดงยังมีโปรตีนสูงถึง 21.4 – 28.5% รวมถึงมีกรดอะมิโนที่จำเป็นต่อสัตว์ สามารถใช้เป็นอาหารสำหรับแม่ไก่ เป็ด ห่าน วัว แพะ หมู ได้ แหนแดงจึงนิยมใช้เป็นพืชลดต้นทุนอาหารสัตว์ได้อย่างดี
แหนแดงกินได้
แหนแดง นอกจากจะเป็นอาหารสัตว์แล้ว แหนแดงสามารถนำมาประกอบเป็นอาหารได้ โดยใช้แหนแดงที่ยังไม่โตเต็มที่หรือยังมีสีเขียวอยู่มาใช้
เมนูสำหรับแหนแดง ได้แก่ ลวกจิ้มน้ำพริก ผัดใส่หมู/เนื้อ แกงเลียง แกงอ่อม เป็นต้น ทั้งนี้การรับประทานแหนแดงควรทำให้สุกทุกครั้ง เพราะอาจมีพยาธิหรือไข่พยาธิเกาะติดมาด้วย
บ่อตื้นแค่ 30 เซนติเมตร ก็เลี้ยงแหนแดงได้
บ่อสำหรับเลี้ยงแหนแดงที่เหมาะสม อยู่ในน้ำนิ่งไม่มีลมพัดแรง ใช้ซาแรนพรางแสงเพื่อให้รับแสงแดด 40-50% แหนแดงจะสามารถเจริญเติบโตได้ดีในน้ำที่ไม่ลึกมากนัก เพราะรากของแหนแดงไม่ยาว จึงทำให้มีโอกาสได้รับธาตุอาหารและเจริญเติบโตได้ดีกว่าในน้ำลึก ดังนั้นการทำบ่อเลี้ยงลึก 30 เซนติเมตร ก็เพียงพอแล้ว
4 ขั้นตอน ในการเลี้ยงแหนแดง
1. หลังจากที่ทำบ่อเลี้ยงแหนแดงเสร็จแล้ว ให้ใส่ดิน 4 ส่วน และมูลสัตว์ 1 ส่วน ให้มีความสูงประมาณ 5-10 เซนติเมตร
2. เติมน้ำให้มีความสูงจากผิวดินประมาณ 5-10 เซนติเมตร จากนั้นปล่อยทิ้งไว้ให้ตกตะกอนประมาณ 1 คืน แล้วตักเศษที่ลอยบนผิวน้ำออก
3. ใส่แหนแดงสดลงในบ่อประมาณ ให้แหนแดงกระจาย 50% ของพื้นที่บ่อและเติมปุ๋ยคอกเพิ่มลงในบ่อทุกๆ 14 วัน เพื่อเป็นธาตุอาหารสำหรับแหนแดง หากใส่ปุ๋ยคอกในปริมาณมากจะทำให้น้ำเค็ม แล้วแหนแดงจะเหี่ยว แต่หากไม่เพียงพอจะเปลี่ยนเป็นสีแดงหรือสีเหลือง
4. ใช้ระยะเวลาเพียง 1-2 สัปดาห์ก็สามารถเก็บเกี่ยวแหนแดงได้แล้ว
ทำแหนแดงแห้ง
เหมาะสำหรับกรณีที่มีแหนแดงจำนวนมาก ให้นำแหนแดงตักขึ้นมาเกลี่ยและผึ่งแดงไว้ประมาณ 2 วัน เมื่อสัมผัสว่าแหนแดงแห้งดีแล้วจึงเก็บใส่กระสอบ อายุการเก็บรักษาประมาณ 1 ปี
แหนแดงแห้งสามารถใช้เป็นปุ๋ยไนโตรเจนเพื่อใช้สำหรับปลูกพืชผักออร์แกนิกได้ โดยนำแหนแดงแห้ง 1 กิโลกรัม ผสมกับวัสดุปลูก 50 กิโลกรัม จากนั้นก็สามารถนำไปใช้ได้เลย
แหนแดงไม่ควรเลี้ยงในบ่อสัตว์น้ำ
หากนำแหนแดงไปปล่อยในบ่อเลี้ยงสัตว์น้ำ แล้วสัตว์น้ำในบ่อกินแหนแดงไม่ทัน จะทำให้บ่อน้ำถูกปกคลุมไปด้วยแหนแดง พืชที่อยู่ใต้ท้องน้ำไม่สามารถสังเคราะห์แสงได้ ส่งผลให้ออกซิเจนภายในน้ำลดลง
ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้สัตว์น้ำจำพวกปลาตายได้ง่าย ในทางตรงกันข้ามถ้าสัตว์น้ำที่อยู่ในบ่อกินแหนแดงจนหมด ก็จะทำให้ไม่มีแหนแดงไว้ขยายต่อ ทางที่ดีควรเลี้ยงแหนแดงแยกกับบ่อสัตว์น้ำจะดีกว่า
โรคและศัตรูพืช ของแหนแดง
หนอนผีเสื้อ แมลงปากกัด แมลงปากดูด เหล่านี้เป็นศัตรูตัวสำคัญของแหนแดง ซึ่งจะเข้าทำลายโดยการกัดกินและดูดน้ำเลี้ยงจากใบ
วิธีการจัดการสามารถทำมุ้งครอบเพื่อป้องกันหนอนและแมลงเข้าไปวางไข่ และไม่ควรปล่อยให้แหนแดงหนาแน่นจนเกินไป เพราะอาจทำให้แหนแดงที่อยู่ด้านล่างไม่ได้รับแสง ส่งผลให้เกิดการเน่าและเป็นที่หลบซ่อนของหนอนและแมลงได้
บทความที่เกี่ยวข้อง
ขั้นตอนทำบ่อปลูกแหนแดง พืชน้ำดูแลง่าย ไนโตรเจนสูง
Tammada Garden ฟาร์มออร์แกนิก ที่ส่งสินค้าเกษตรในรูปแบบ “ผูกปิ่นโต”
