แมวฉี่ไม่เป็นที่ เกิดจากอะไร และแก้ไข ได้หรือไม่

แมวฉี่ไม่เป็นที่ เป็นปัญหาใหญ่ที่กวนใจทาสแมวอยู่พอสมควร และเป็นปัญหาที่สำคัญอย่างมาก เนื่องจาก เมื่อแมวฉี่และขับถ่ายนอกกระบะทราย อาจเป็นไปได้ว่า แมวกำลังเกิดความผิดปกติกับร่างกาย หรือจิตใจ

เมื่อ แมวฉี่ไม่เป็นที่ เป็นเรื่องที่สำคัญมากกว่าที่คิด

น้องแมวฉี่ (หรือขับถ่าย) นอกกระบะทราย อาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยเบื้องต้น ถ้าเราไม่แน่ใจว่าสาเหตุเกิดจากอะไร เจ้าของสามารถปรึกษาและขอคำแนะนำจากสัตวแพทย์ได้

อย่างไรก็ตาม เมื่อเจ้าของต้องกลับมาใช้ชีวิตร่วมกัน และดูแลแมวที่บ้าน ควรทำความเข้าใจพฤติกรรมฉี่ไม่เป็นที่ร่วมด้วย เพื่อจะนำไปสู่การแก้ปัญหาได้อย่างถูกต้อง

โดยทั่วไป ลักษณะการฉี่ของแมวมี 2 รูปแบบ ได้แก่

การฉี่เพื่อขับถ่ายของเสีย จัดเป็นการขับถ่ายเพื่อนำของเสียออกจากร่างกาย ถือเป็นพฤติกรรมตามธรรมชาติ ที่ตอบสนองความต้องการทางสรีรวิทยาของร่างกาย
การฉี่แบบสเปรย์ (spraying) เป็นการขับปัสสาวะโดยมีจุดประสงค์เพื่อใช้ในการสื่อสารระหว่างแมวด้วยกัน

สำหรับวิธีการพิจารณาเบื้องต้นสำหรับแยกการขับถ่ายปัสสาวะทั้งสองแบบ สามารถพิจารณาจากข้อต่าง ๆ ต่อไปนี้

ข้อแรก
ถ้าแมวฉี่โดยการยืนสี่ขา ยกโคนหางขึ้นสูง และพ่นน้ำปัสสาวะออกมาเป็นละอองฝอย มีแนวโน้มที่จะเป็นการขับถ่ายแบบสเปรย์มากกว่าการถ่ายปัสสาวะจริง ๆ ในทางตรงกันข้าม หากแมวนั่งยอง ๆ หรือทำท่าทางเช่นเดียวกันกับการฉี่ในกระบะทราย ท่าทางการขับถ่ายดังกล่าวมักเป็นการขับถ่ายปัสสาวะจริง ๆ

ข้อสอง
หากแมวฉี่รดบริเวณกำแพง เสาบ้าน ขาโต๊ะ ขาเก้าอี้ หรือโครงสร้างที่เป็นแนวตั้ง มีแนวโน้มว่าการฉี่ตามที่ต่าง ๆ เหล่านี้ เป็นการฉี่แบบสเปรย์ ถ้าเป็นการขับถ่ายจริง ๆ แมวมักจะฉี่บริเวณที่เป็นพื้นราบ อย่างพื้นห้อง

ข้อสาม
ถ้าปริมาณปัสสาวะที่ถูกขับออกมามีปริมาณมาก ไหลนองอยู่บนพื้น ก็มีแนวโน้มที่จะเป็นการขับปัสสาวะจริง ๆ มากกว่าการสเปรย์

ข้อสี่
ถ้าแมวแสดงท่ากลบทรายหลังจากขับถ่ายปัสสาวะ แม้ว่าจะเป็นการขับถ่ายนอกกระบะทราย มีความเป็นไปได้ว่า อาจเป็นการขับถ่ายจริง ๆ มากกว่าการสเปรย์ (แต่การที่แมวไม่แสดงพฤติกรรมกลบ ก็ไม่ได้หมายความว่าจะไม่ใช่การถ่ายปัสสาวะจริง ๆ เสมอไป)

เมื่อเราสามารถระบุได้ว่า น้องแมวฉี่ในลักษณะใด ก็จะช่วยให้เราสามารถหาสาเหตุ และวางแผนการจัดการในเบื้องต้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ

สาเหตุเบื้องหลังของการขับถ่ายนอกกระบะทราย

ถ้าเป็นการขับถ่ายปัสสาวะจริง ๆ มีความเป็นไปได้สูงว่า พฤติกรรมที่เป็นปัญหาดังกล่าว อาจเกิดจากความไม่เหมาะสมของกระบะทราย เช่น กระบะทรายไม่สะอาด ชนิดของทรายแมว ขนาดของกระบะทราย จำนวนกระบะทราย และตำแหน่งที่วางกระบะทราย เป็นต้น

นอกจากนี้ สาเหตุที่แมวฉี่ไม่เป็นที่ อาจเกิดจากการเรียนรู้ที่ไม่เหมาะสมตั้งแต่วัยเด็ก โดยมีปัญหาเกี่ยวกับร่างกายบางประการ ทำให้เกิดความเจ็บปวดเมื่อเข้าไปใช้กระบะทราย หรืออาจรู้สึกไม่สบายตัว และส่งผลให้แมวเชื่อมโยงความรู้สึกเชิงลบกับการใช้กระบะทราย ดังนั้น จึงอาจเป็นต้นเหตุให้แมวเลือกขับถ่ายนอกกระบะทราย

หากพบว่าแมวเข้าข่ายพฤติกรรมข้างต้น เจ้าของควพาน้องแมวไปพบสัตวแพทย์ เพื่อตรวจร่างกายอย่างละเอียด เป็นการตัดสาเหตุปัจจัยทางด้านร่างกายออกไปก่อน

จากนั้น ถ้าไม่พบความผิดปกติใด ๆ เกี่ยวกับร่างกาย สามารถขอให้คุณหมอส่งต่อน้องแมวไปพบสัตวแพทย์ด้านพฤติกรรมสัตว์ เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุ และวางแผนการจัดการต่อไป

เจ้าของสามารถช่วยแก้ไขพฤติกรรมนี้ ได้อย่างไร

ในกรณีที่แมวทำหมันแล้ว แต่ยังมีพฤติกรรมสเปรย์ตามบริเวณต่าง ๆ อาจมีสาเหตุมาจาก ความเครียด ซึ่งเจ้าของจำเป็นต้องค้นหาตัวกระตุ้น หรือปัจจัยที่ทำให้แมวเกิดความเครียด จึงจะสามารถจัดการ และบำบัดพฤติกรรม ที่เป็นปัญหาดังกล่าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ในเบื้องต้น สิ่งที่ผู้เลี้ยงจะสามารถทำได้คือ หลีกเลี่ยงการลงโทษแมวในทุกกรณี เนื่องจากการลงโทษแมว ไม่ว่าจะเป็นการขับถ่ายในรูปแบบใด จะทำให้แมวเกิดความเครียด เกิดอารมณ์เชิงลบ และทำให้ปัญหามีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้น หรืออาจเหนี่ยวนำให้เกิดปัญหาพฤติกรรมอื่น ๆ ตามมาได้

ดังนั้น ถ้าเจ้าของพิจารณาได้แล้วว่า แมวขับถ่ายในลักษณะการฉี่ และขับของเสียจริง ๆ เจ้าของควรตรวจสอบปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับกระบะทรายตามที่ได้กล่าวไปในข้างต้น แต่หากเป็นการขับปัสสาวะในลักษณะการสเปรย์ ผู้เลี้ยงสามารถทำการสังเกตในเบื้องต้นว่า มีตัวกระตุ้นใดบ้าง (ทั้งที่อยู่ในและนอกบริเวณบ้าน) ที่อาจทำให้แมวของเราเกิดความเครียด

จากนั้นพยายามหลีกเลี่ยงไม่ให้แมวเจอกับตัวกระตุ้นดังกล่าว เช่น ถ้าตัวกระตุ้นคือ แมวอีกตัวภายในบ้าน เราก็ควรจะแยกแมวทั้งสองตัวออกจากกันก่อน หรือหากเป็นแมวจรที่ชอบมาอยู่บริเวณหน้าบาน ก็ควรทำการปิดผ้าม่าน ปิดหน้าต่าง เพื่อลดโอกาสการมองเห็นแมวจรที่เป็นตัวกระตุ้นความเครียด และอาจช่วยบรรเทาปัญหาพฤติกรรมที่เกิดขึ้นได้

ข้อสำคัญที่สุด เจ้าของควรพาวรพาน้องแมวไปพบสัตวแพทย์ประจำตัว เพื่อทำการตรวจร่างกาย และส่งต่อไปยังสัตวแพทย์ด้านพฤติกรรมสัตว์ต่อไป

บทความโดย อ.ดร.น.สพ.ปรารมภ์ ศรีภวัศราคม

Prarom Sriphavatsarakom, DVM (Hons), MScStud, PhD