การจัดสวนถาด เป็นรูปแบบการจัดที่จำลองสวนขนาดใหญ่มาย่อส่วนให้มีขนาดเล็กลง เช่น การจำลองทิวทัศน์น้ำตก ภูเขากลางน้ำ เกาะแก่งชายน้ำ เหมาะมากสำหรับคนที่มีพื้นที่จำกัดและชื่นชอบการจัดสวนขนาดจิ๋วเป็นงานอดิเรก
การจัดสวนถาด คือสวนขนาดเล็ก (Miniature garden) เป็นการนำลักษณะของการปลูกต้นไม้คลุมดิน มอสส์ ต้นไม้จิ๋ว หรือบอนไซมาผสมผสานกัน เพื่อให้บรรยากาศภายในสวนถาดมีสัดส่วนที่ดูสมจริงมากที่สุด รวมถึงการใช้วัสดุตกแต่ง เช่น บ้านจำลองหรือฟิกเกอร์รูปคนและสัตว์ตามความชอบและจินตนาการของผู้แต่งสวน ช่วยเติมเต็มเรื่องราวและส่งเสริมให้สวนถาดดูมีชีวิตชีวาน่าสนใจมากยิ่งขึ้น โดยภาชนะปลูกควรมีปากกว้าง มีความสูงเหมาะสมกับให้ต้นไม้เจริญเติบโตได้ขนาดพอเหมาะ ที่สำคัญต้องสามารถยกไปตั้งในบริเวณต่างๆ ได้
การดูแลสวนถาดจะไม่ต่างจากการดูแลต้นไม้กระถางจิ๋วทั่วไปมากนัก ซึ่งต้องดูแลรดน้ำอย่างน้อยวันละครั้งและหมั่นคอยตัดแต่งสวนถาดให้มีขนาดเหมาะสมอยู่เสมอ รวมถึงหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีในการกำจัดแมลงหรือศัตรูพืช เพราะสวนถาดเหมาะสำหรับวางประดับไว้ในบ้านใกล้กับคน และเป็นสวนที่เด็กชอบมาเล่นอยู่เสมอ สามารถวางประดับได้ทั้งพื้นที่ภายในและภายนอกบ้าน โดยต้องคำนึงถึงชนิดพรรณไม้ที่ปลูกว่าต้องการแสงแดดแค่ไหน หากต้นไม้ที่อยู่ภายในเริ่มแน่นเกินไป ควรเปลี่ยนเอาพรรณไม้บางชนิดออกและปลูกต้นใหม่ทดแทน
เตรียมความพร้อมก่อนจัดสวนถาด
1.เตรียมอุปกรณ์
อุปกรณ์ที่จะต้องเตรียมให้พร้อม เช่น ถาด ซึ่งถาดก็มีหลายชนิด มีทั้งแบบเคลือบและไม่เคลือบ รูปทรงก็มีตั้งแต่สี่เหลี่ยม วงกลม ไปจนถึงรูปทรงธรรมชาติ ขนาดไม่ต้องใหญ่มาก เมื่อได้ถาดมาแล้ว เราก็ต้องนำถาดมาทำความสะอาดก่อนเพื่อความปลอดภัยของต้นไม้ เพราะถ้าถาดไม่สะอาดพออาจเกิดเชื้อราขึ้นกับต้นไม้ได้ง่าย
2.การเตรียมดิน
ดินที่เรานำใช้ในการจัดสวนถาดควรเป็นดินร่วน ซึ่งเราสามารถซื้อได้ทั่วไปในท้องตลาด ดินบางชนิดจะมีกากของต้นไม้ปนอยู่บ้าง เราก็ควรเลือกส่วนที่เป็นกากออกก่อน เพื่อจะได้สะดวกในเวลาที่เราปลูกต้นไม้และปูหญ้ามอสส์
3.การเตรียมต้นไม้
ก่อนที่เราจะเตรียมต้นไม้ เราจะต้องมีภาพในใจก่อนว่า สวนของเราเป็นสวนแบบไหน เราจะได้เตรียมต้นไม้ได้อย่างถูกต้อง เช่น ถ้าเราต้องการสวนที่ออกในสไตล์สวนป่า ต้นไม้ส่วนใหญ่ที่จะนำมาใช้ก็จะเป็นพวกเฟิน เพราะรูปร่างของต้นเฟินจะดูกลมกลืนเป็นธรรมชาติและไม่แข็งเกินไป ถ้าต้องการส่วนที่ออกมาแบบสวนหย่อม ต้นไม้ที่เรานำมาใช้ก็จะมีลักษณะเป็นกอๆพุ่มๆ เช่น ต้นไข่มุก พรมออสเตรเลีย ต้นไม้ที่เราจะนำมาจัดสวนก็มีอยู่ไม่กี่ชนิด เช่น ต้นกวนอิมเงินกวนอิมทอง เฟินกนกนารี เฟินพลาสติก เทียนมหาลาภ พรมออสเตรเลีย ออมเงิน ออมทอง ชาฮกเกี้ยน ฯลฯ แต่ที่สำคัญต้องเป็นต้นไม้ที่สามารถอยู่ในที่ร่มได้ เพราะสวนที่จัดเสร็จแล้วส่วนใหญ่เราจะนำไปใช้วางประดับตกแต่งบ้านหรืออาคารสำนักงาน
นอกจากนี้ การเลือกพรรณไม้ในการจัดสวนถาด แนะนำว่าควรเลือกไม้ให้เข้าพวกเดียวกัน เช่น ไม้ร่มชอบน้ำก็ควรเลือกไม้ในประเภทเดียวกันที่ชอบน้ำเหมือนกัน ไม้แล้งไม่ชอบน้ำ ก็ควรเลือกไม้ที่ไม่ชอบน้ำเหมือนกัน เพราะแน่นอนว่าระยะสั้นเมื่อจัดเสร็จนั้นมันแลดูสวย แต่ในระยะยาวนั้น พวกไม้ชอบน้ำอยู่กับไม้ไม่ชอบน้ำ ถ้าเรารดน้ำบ่อย ไม้ไม่ชอบน้ำก็อาจเน่าตาย แต่ถ้าเราไม่รดน้ำ ไม้ที่ชอบน้ำก็อาจแห้งตายเช่นกัน เพราะขาดน้ำ
ตัวอย่างขั้นตอนการจัดสวนถาด ด้วยไม้อวบน้ำ หรือซัคคิวเลนต์ (Succulent)
1.เลือกพรรณไม้อวบน้ำหลายรูปทรงที่จะนำมาจัดรวมกัน และสีสันของพรรณไม้ที่เลือกอาจให้มีความใกล้เคียงกัน เช่น เลือกเฉดสีเทาอมฟ้า ก็ใช้ต้นไม้กลุ่มสีนี้มากเป็นพิเศา หรือเลือกเฉดสีอ่อน-เข้ม เพื่อเน้นสีสันภาพรวมให้ออกมาโดดเด่นน่าสนใจ
2.นำตาข่ายพลาสติกชนิดตาถี่รองก้นกระถาง
3.โรยกรวดรองดินก่อนหนึ่งชั้น หากถาดหรือกระถางที่ใส่มีความลึกมากให้นำเศษอิฐมอญวางรองก้นก่อน ให้เหลือระยะสักประมาณ 10 เซนติเมตร เป็นพื้นที่ใส่ดินปลูก
4.ใส่ดินลงไปให้เต็มพอดีขอบกระถาง โดยดินควรมีลักษณะโปร่ง ร่วนซุย ระบายน้ำได้ดี และสามารถเก็บความชื้นได้พอสมควร ซึ่งอัตราส่วนดินปลูกที่เหมาะสม คือ ดินร่วน 1 ส่วน ถ่านป่น 1 ส่วน ทรายหยาบ 1 ส่วน
5.นำต้นหลักที่เน้นโชว์ความสวยของดอกลงปลูกก่อน หรือกำหนดให้ต้นที่สูงที่สุดเป็นฉากหลังหรืออยู่ตรงกลางกระถาง แล้วไล่ระดับความสูงแต่ละชนิดไม่ให้ซ้อนทับและบังกัน
6.เมื่อได้ต้นหลักครบแล้ว ใส่ต้นรองที่มีลักษณะคลุมดินลงปลูกให้เต็มช่องว่าง หรือโรยกรวดประดับตกแต่งตามผิวดิน เพื่อให้ดูเรียบร้อยสวยงาม
การดูแลสวนถาด: ไม่ควรรดน้ำจนดินแฉะหรือเกิดน้ำขัง เพราะธรรมชาติของพรรณไม้เหล่านี้ชอบอากาศแห้ง ความชื้นสัมพัทธ์ต่ำ การได้รับปริมาณน้ำมากจนเกินไปจึงอาจทำให้รากและต้นเน่าได้ รวมถึงหากจัดวางในที่ที่มีแสงส่องถึงเพียงด้านเดียว ต้นไม้บางพันธุ์อาจมีการยืดยาว เจริญเติบโตผิดรูปทรงไปตามทิศทางเหล่านั้น จึงควรบิดหมุนกระถางทุกๆ หนึ่งเดือน เพื่อให้ต้นไม้มีรูปร่างสวยงามไม่เอียงโย้เย้
เรื่อง: ปัญชัช, ฐปนา
ภาพ: ณัฐวุฒิ เพ็งคำภู
