เช่าที่ดินทำเกษตร เช่าที่ปลูกผัก ต้นไม้ที่ปลูกอาจไม่ได้เป็นของผู้เช่า

หลายคนอาจจะเห็นที่ดินรกร้างไม่ได้ทำประโยชน์ สนใจอยาก เช่าที่ดินทำเกษตร ปลูกผัก ปลูกไม้ผล แต่รู้หรือไม่ว่าต้นไม้บางชนิดที่ปลูกอาจจะไม่ใช่ของผู้เช่าที่ดินเสียทั้งหมด แต่เป็นของเจ้าของที่ดินด้วย

ว่าด้วยเรื่อง เช่าที่ดินทำเกษตร เช่าที่ดินปลูกผัก ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 145 กำหนดว่า ไม้ยืนต้นเป็นส่วนควบกับที่ดินที่ไม้นั้นขึ้นอยู่ ส่วนไม้ล้มลุกหรือธัญชาติอันจะเก็บเกี่ยวรวงผลได้คราวหนึ่งหรือหลายคราวต่อปีไม่เป็นส่วนควบกับที่ดิน

และมาตรา 144 กำหนดว่าเจ้าของทรัพย์ย่อมมีกรรมสิทธิ์ในส่วนควบของทรัพย์ ซึ่งหมายความว่า เจ้าของที่ดินถือเป็นเจ้าของต้นไม้ด้วย (ถึงแม้จะไม่ได้ตั้งใจปลูกก็ตาม)

ทั้งนี้แม้ไม้ยืนต้นจะเป็นส่วนควบของที่ดินตามป.พ.พ.มาตรา 145 อย่างที่กล่าวไว้ในข้างต้น แต่ถ้าผู้ปลูกมีเจตนาปลูกลงในที่ดินเพียงชั่วคราว ไม่เป็นส่วนควบตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 146

การ เช่าที่ดินทำเกษตร หากหวังปลูกไม้ยืนต้น เพื่อใช้ประโยชน์ต่างๆ ควรระบุในสัญญาให้แน่ชัด โดยเฉพาะหากปลูกไม้เศรษฐกิจอย่าง ยูคาลิปตัส ไม้ผล ที่ให้ดอกออกผลด้วยแล้ว

รู้จักไม้ยืนต้นใช้ค้ำประกันเงินกู้ได้ 58 ชนิด

จากประเด็นคำถามที่ว่า ต้นมะละกอเกิดเองบนลานจอดรถของบริษัท A ที่เช่าที่ดินของนาย B แต่นาย C เพื่อนบ้านที่อยู่ใกล้ๆ เป็นคนดูแลรดน้ำใส่ปุ๋ย (รอบๆ โคนต้นมีเศษอินทรีย์วัตถุด้วย) คำถามคือผลมะละกอ เป็นของใคร??

มะละกอเป็นไม้ล้มลุก จึงไม่ได้เป็นส่วนควบของที่ดิน (มาตรา 145 วรรค 1)

ดังนั้นนาย B เจ้าของที่ดิน (เจ้าของทรัพย์) จึงไม่ได้เป็นเจ้าของมะละกอ (ต้นมะละกอไม่ถือเป็นส่วนควบ) ซึ่งเกิดขึ้นในขณะให้กรรมสิทธิ์เช่าที่ดินกับบริษัท A รวมถึงผลมะละกอที่เป็นดอกผลของทรัพย์ด้วย ตามมาตรา 145 ทำให้มะละกอเป็นของบริษัท A

ในกรณีที่ใกล้เคียง หากเปลี่ยนจากมะละกอเป็นต้นมะขาม มะม่วง ขนุน ซึ่งเป็นไม้ยืนต้น ทั้งผลและต้นจะกลายเป็นทรัพย์สินของนาย B ทันทีแม้ไม่ได้ตั้งใจปลูกก็ตาม บริษัท A ไม่มีสิทธิ์ใดๆ เว้นเสียแต่สัญญาเช่าที่ดินจะระบุไว้อย่างชัดเจนว่าบริษัท A สามารถใช้ประโยชน์จากไม้ยืนต้นเหล่านั้นได้