สำคัญที่สุดก็คือ ดิน
“ดิน คือกุญแจสำคัญของการปลูกผักสวนครัวค่ะ ตอนแรก ๆ หมอก็ท้อใจค่ะ ทำไมเราปลูกไม่สวยเหมือนคนอื่นเขา จนมาค้นพบว่า อ๋อ เป็นเพราะดินที่ใช้ปลูก ดินดีปลูกอะไรก็งาม เราก็ไปถามคุณครู Google อีกเช่นเคยค่ะ คราวนี้เจอครูป้อม ศิริกุล ซื่อต่อชาติ สอนการปรุงเดิน ได้สูตรผสมดินมาคือใช้ดิน ผสมปุ๋ยคอกมูลวัว ใส่ใบไม้แห้งที่เก็บจากสวนหน้าบ้าน ใส่ใบไม้สด รดน้ำหมักชีวะภาพ หรือEM ช่วยย่อยใบไม้สด เติมกากน้ำตาลเป็นอาหารให้จุลินทรีย์ ผสมไว้ประมาณ 2 อาทิตย์ ก็ใช้ได้ พอปลูกผักแล้วเห็นความต่างอย่างชัดเจนเลยค่ะ ผักฟูสวยอย่างเห็นได้ชัด ดีใจมากก็ตอนแบ่งปันให้น้อง ๆ ที่โรงพยาบาลค่ะ บอกว่าผักสลัดของหมอทำไมกรอบแบบนี้ สดใหม่ ไม่เหมือนที่จำหน่ายในตลาดเลย”
“ดินสำหรับปลูก หมอรวมถึงดินเพาะเมล็ดด้วยนะคะ บางคนอาจจะให้ความสำคัญเฉพาะตอนที่ปลูกลงแปลงเท่านั้น แต่หมอคิดว่าผักที่จะสวยงามเติบโตดี ต้องเริ่มจาก “เมล็ดที่สมบูรณ์งอกอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม” ตั้งแต่ขั้นตอนการเพาะต้นอ่อน หากรากที่งอกใหม่ไม่แข็งแรง ไปเจอดินดีแค่ไหนก็โตไม่เต็มที่ แต่ถ้ารากดี เจอดินดี ก็โตเร็ว หมอจึงผสมดินให้ได้ธาตุอาหารครบตั้งแต่ตอนเป็นต้นกล้าเลยค่ะ”
•สูตรมาปรับปรุงและฟื้นฟูดินในสวน
ระบบน้ำหยดในแปลงผัก
ระบบน้ำ
การรดน้ำสวนมี 2 ระบบคือระบบน้ำหยด เดินท่อลงแปลงผักโดยตรง ที่ตั้งเวลาเปิด-ปิดอัตโนมัติ ช่วยอำนวยความสะดวกในการดูแลสวนมากขึ้น แต่ในขณะเดียวกันคุณหมอก็ชอบลดน้ำเองเสียมากกว่า เพราะอยากดูแลชื่นชมผักที่กำลังเจริญเติบโตไปด้วย ส่วนอีกรูปแบบเป็นระบบพ่นไอหมอก ซึ่งทำหน้าที่ช่วยลดอุณหภูมิให้บริเวณภายในโรงเรือนให้เย็นลง อันนี้ก็เป็นผลดีตอนเข้าไปทำสวนด้วยจะได้ไม่รู้สึกร้อนเกินไป
ทริคการให้น้ำอีกจุดคือ การให้น้ำทางท่อ ผักบางชนิดอย่างมะเขือเทศที่ปลูกอยู่ในแปลงมีรากหยั่งลึกทำให้น้ำที่รดนั้นซึมเข้าถึงได้ยาก การให้น้ำทางท่อคือการใช้ท่อพีวีซีเจาะรูแล้วเสียบลงไปยังบริเวณรอบ ๆ โคนต้น ให้เหลือปลายท่อสำหรับรดน้ำลงไป น้ำก็จะเข้าถึงรากต้นไม้ได้ดีขึ้น
•วิธีรดน้ำต้นไม้แบบประหยัดน้ำด้วย ระบบน้ำหยด และผองเพื่อน
•ข้อควรรู้สักนิด…ก่อนติดสปริงเกอร์
ปุ๋ย อาหารหลักของสวนผักออแกนิค
ผักปลอดสารพิษ แน่นอนว่าอีกปัจจัยสำคัญคือการให้ปุ๋ย ในแปลงผักของคุณหมอไม่ใช้สารเคมีทุกชนิด แต่ใช้ปุ๋ยอินทรีย์ชนิดอื่น ๆ แทน
“เริ่มแรกใช้ปุ๋ยหมักที่ได้มาเจ้าหน้าโรงพยาบาลที่คุณหมอทำงานอยู่ค่ะ ไปขอซื้อมาใช้ในช่วงเริ่มต้น แต่พอใบไม้ในบ้านเยอะก็เริ่มทำปุ๋ยหมักเอง เป็นปุ๋ยหมักใบไม้แห้งแบบไม่กลับกอง สูตรของอาจารย์ที่แม่โจ้ อันนี้ก็เสิร์จเจอจากคุณครู Google เช่นกัน แล้วก็มีใส่ปุ๋ยมูลไส้เดือน น้ำหมักชีวภาพ และทำปุ๋ยเองจากเศษอาหารในครัวเรือน ตอนนี้ก็มีทำจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง ซึ่งกำลังทดลองทำตามสูตรที่คนอื่น ๆ ใช้น้ำจากบ่อบัวในสวนผสมกับไข่ น้ำปลา ผงชูรส ใส่ขวดพลาสติกใส ตากแดดไว้ พอได้สีแดงเข้มก็เป็นอันใช้ได้ ”
•ไปรู้จักปุ๋ย ทั้ง”ปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยเคมี” ต่างกันอย่างไร
สูตรการให้ปุ๋ยอีกแบบคือ “ปุ๋ยบุพเฟ่แปลงผัก” วิธีนี้เป็นไอเดียที่น่าสนใจทีเดียวคือ การใช้ตะกร้าพลาสติกฝังลงไปในแปลงปลูกแล้วเทเศษอาหารในครัวเรือน และเศษใบไม้ลงไป ใส่น้ำหมักชีวภาพช่วยดับกลิ่น และย่อยเศษอาหารให้กลายเป็นปุ๋ย รากผักที่เป็นรากฝอยจะยื่นตัวมาดูดซึมปุ๋ยเอง
แมลง ศัตรูผักตัวร้าย
เพราะเป็นแปลงผักที่ไม่ใช้สารเคมี แมลงและสัตว์ต่างจึงรุกล้ำเข้ามาในสวนได้ง่าย จนครั้งหนึ่งคุณหมอเจอหนอนผีเสื้อ และแมลงรุมกินผักไม่เหลือจึงหาวิธีป้องกันคือ การกางมุ้งให้แปลงผัก
“เรารู้สึกว่าการป้องกันมันง่ายกว่ารักษา เหมือนการรักษาโรคค่ะ การป้องกันไม่ให้แมลงมาเกาะมาวางไข่มันง่ายกว่า ความจำเป็นบังคับเราไม่อยากเจอหนอน เจอแมลง ดูแลยาก จึงเลือกกางมุ้งดีกว่า เริ่มแรกเราใช้มุ้งสำหรับคนที่ใช้กันยุงตามบ้านค่ะ สีชมพูเหลืองฟ้าเขียววางสลับกันสีสันมุ้งมิ้งมาก ใครเห็นก็ต้องอมยิ้ม ตอนหลังมันเริ่มเปื่อย หมอเลยเลือกใช้มุ้งที่ใช้ทำโรงเรือนเลยดีกว่า ซื้อเป็นม้วนมาเย็บเอง โครงมุ้งก็ซื้อท่อ PVC ที่โฮมโปรหน้าบ้าน เป็นท่อสำหรับร้อยสายไฟนะคะ ขนาดเล็ก อ่อนดัดง่าย ถ้าใช้ท่อประปาจะแข็งเกินไปดัดไม่ไหว บางจุดก็ใช้เส้นลวดดัดเป็นตัวยูเสียบเข้าไปก็ง่ายเหมือนกัน เราชอบงานช่างอยู่แล้วทำเองเลยดีกว่ามันได้ดั่งใจแบบที่เราต้องการ”
•กำราบเพลี้ยแป้งในสวนให้สิ้นฤทธิ์แบบไม่ใช้สารเคมี
ความสุขจากสวนผักหลังบ้านในโรงเรือนปลูกผักออร์แกนิกแห่งนี้ คุณหมอเล่าด้วยแววตาแห่งความชุ่มใจว่า
“มันเหมือนเป็นชีวิตใหม่อีกชีวิตที่เพิ่งค้นพบเลยค่ะ เป็นความสุขทางใจที่ได้เห็นคุณหมอผู้ชายทานผักที่เราปลูก ชอบดูเขากินผักอร่อย ๆ ของเรา เราเองก็ได้อาหารปลอดภัย สดใหม่ เดินไปตัดจากสวนได้ตลอดเวลา แม้ว่าเราเองจะไม่ชอบทานผักเลยก็ตาม”
จบหักมุมอยู่สักนิด! แต่เห็นความสุขความตั้งใจของคุณหมอแล้ว สะท้อนให้เห็นเลยว่า เกษตรอินทรีย์ในเมืองที่มี โรงเรือนปลูกผัก เป็นของตนเอง ก็ไม่ไกลเกินความสามารถที่จะปลูกผักออร์แกนิกเช่นเจ้าของสวนผักแห่งนี้ได้ อย่างที่คุณหมอบอกไว้ว่า”คนอื่นทำได้ เราก็ทำได้เช่นกัน”
เรื่อง JOMM YB
ภาพ ธนกิติ์ คำอ่อน
