ภูมิประเทศที่แตกต่าง มีผลต่อรสชาติของไม้ผลนั่นๆ ด้วย และด้วยความแตกต่างนี้ทำให้พืชหลายชนิดมีลักษณะเฉพาะ โดยเฉพาะรสชาติที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ หรือที่เรียกกันว่า พืช GI
อย่างที่รู้จักก็ ทุเรียนเมืองนนท์ มะขามหวานเพชรบูรณ์ น้อยหน่าปากช่อง หลายๆ คนอาจจะเคยได้รู้จัก ลิ้มรส พืช GI เหล่านี้มาบ้าง ซึ่งความโดดเด่นและแตกต่างนี้เป็นตัวแปรทำให้สินค้า GI จำหน่ายได้ในราคาที่สูงขึ้นด้วย
GI หรือ Geographical Indication ตามความหมายของกรมทรัพย์สินทางปัญญา อธิบายว่า คือ เครื่องหมายที่ใช้กับสินค้าที่มาจากแหล่งผลิตที่เฉพาะเจาะจง ซึ่งคุณภาพหรือชื่อเสียงของสินค้านั้นๆ เป็นผลมาจากการผลิตในพื้นที่ดังกล่าว GI จึงเปรียบเหมือนเป็นแบรนด์สินค้าของท้องถิ่นที่บ่งบอกคุณภาพและแหล่งที่มาของสินค้า ภายใต้การดูแลของกรมทรัพย์สินทางปัญญา
สินค้า GI เป็นเครื่องหมายที่การันตีว่าสินค้าชิ้นนี้มีความแตกต่างจากลักษณะภูมิศาสตร์ที่ปลูก วิธีการผลิต ท้องถิ่นอื่นไม่มี เป็นสินค้าที่มีอัตลักษณ์เฉพาะตามแร่ธาตุ อากาศ และดิน ที่แตกต่างกัน ยกตัวอย่างเช่น ทุเรียนเมืองนนท์จะมีกลิ่นและรสชาติแตกต่างจากทุเรียนจันท์ หรือกล้วยหอมทองพบพระที่มีรสชาติหอมหวาน เนื้อแน่นเหนียวหนึบ ผลโค้งเรียวยาว เปลือกบาง อันเป็นผลมาจากสภาพภูมิอากาศของอำเภอพบพระที่มีอากาศร้อนชื้นฝนตกสม่ำเสมอ เป็นต้น โดยสินค้า GI ในปี 2567 (อัปเดทเดือนมีนาคม) มีสินค้า GI มากถึง 200 รายการด้วยกัน
ขั้นตอนการยื่นคำร้องขอขึ้นทะเบียน
1.ยื่นคำร้องไปที่กรมทรัพย์สินทางปัญญา
2.ผู้เชี่ยวชาญจะลงพื้นที่เข้ามาตรวจสอบใช้เวลา 120 วัน
3.หากคำร้องขอผ่านก็จะได้รับการประกาศโฆษณาให้คนทั่วไปทราบ แต่ถ้าหากคำร้องขอไม่ผ่านทางผู้ประกอบการต้องกลับไปแก้ไขและรวบรวมเนื้อหาใหม่อีกครั้ง
4.เมื่อประกาศโฆษณาแล้ว หากไม่มีคนคัดค้านก็สามารถผ่านไปขึ้นตอนการขึ้นทะเบียนได้ แต่ถ้ามีคนคัดค้านจะมีนายทะเบียนวินิจฉัยซึ่งจะทำการตรวจสอบภายใน 15 วัน
5.เมื่อผ่านทุกขึ้นตอนแล้วจะได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นสินค้า GI ซึ่งใบอนุญาตจะมีอายุ 2 ปีเมื่อครบแล้วจะต้องดำเนินวิธีการขึ้นทะเบียนใหม่ตั้งแต่ต้น
ข้อดีผู้ที่ได้รับอนุญาตใช้ตราสัญลักษณ์ GI ไทย จะช่วยยกระดับสินค้าสู่ระดับพรีเมี่ยมและจำหน่ายได้ในราคาที่สูงขึ้นอย่างเห็นได้ชัด สามารถต่อยอดใช้เป็นเครื่องมือทางการตลาดเพิ่มมูลค่าได้ แม้ว่าสินค้าเหล่านั้นจะมีความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์อยู่แล้วก็ตามที ไม่เพียงเท่านั้นผู้ผลิตมีสิทธิพิเศษสามารถเข้าร่วมกิจกรรมต่าง ๆ ของกรมทรัพย์สินทางปัญญา เช่น โครงการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ GI กิจกรรมส่งเสริมการเผยแพร่สินค้าผ่านช่องทางออนไลน์ตาม platform ต่าง ๆ เป็นต้น ไปจนถึงมีสิทธิได้รับการคัดเลือกเข้าร่วมงานแสดงสินค้าที่จัดโดยกรมทรัพย์สินทางปัญญา เช่น GI Fest GI Market Thaifex ตลาดนัด GI เป็นต้น
จังหวัดไหนมีของดีสินค้าเกษตรที่ปลูกและเลี้ยงแล้วได้สินค้า GI ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะบ้าง ไปดูกันเลยค่ะ
พืช GI ภาคเหนือ
เชียงราย : กาแฟดอยตุง กาแฟดอยช้าง สับปะรดนางแล สับปะรดภูแลเชียงราย ชาเชียงราย ข้าวก่ำล้านนา ข้าวเหนียวเขี้ยวงูเชียงราย
กำแพงเพชร : กล้วยไข่กำแพงเพชร
เชียงใหม่ : กาแฟเทพเสด็จ ข้าวก่ำล้านนา
น่าน : ส้มสีทองน่าน เกลือภูเขาบ่อเกลือน่าน ข้าวก่ำล้านนา
พิจิตร : ส้มโอท่าข่อยเมืองพิจิตร ข้าวขาวกอเดียวพิจิตร
สุโขทัย : ส้มแม่สิน
พิษณุโลก : กล้วยตากบางกระทุ่มพิษณุโลก มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองพิษณุโลก
เพชรบูรณ์ : มะขามหวานเพชรบูรณ์ ข้าวไร่ลืมผัว
ภาคเหนือ
แม่ฮ่องสอน : ถั่วลายเสือแม่ฮ่องสอน กระเทียมแม่ฮ่องสอน ข้าวก่ำล้านนา
อุทัยธานี : ปลาแรดลุ่มน้ำสะแกกรัง อุทัยธานี
ลำพูน : ลำไยอบแห้งเนื้อสีทองลำพูน ลำไยเบี้ยวเขียวลำพูน ข้าวก่ำล้านนา
อุตรดิตถ์ : สับปะรดห้วยมุ่ย ทุเรียนหลงลับแลอุตรดิตถ์ ทุเรียนหลินลับแลอุตรดิตถ์
พะเยา : ลิ้นจี่แม่ใจพะเยา ข้าวหอมมะลิพะเยา ข้าวก่ำล้านนา
ตาก : กล้วยหอมทองพบพระ อะโวคาโดตาก
ลำปาง : ข้าวก่ำล้านนา ข้าวแต๋นลำปาง
แพร่ : ข้าวก่ำล้านนา
นครสวรรค์ : ข้าวหอมใบเตยนครสวรรค์
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ศรีสะเกษ : ทุเรียนภูเขาไฟศรีสะเกษ หอมแดงศรีสะเกษ กระเทียมศรีสะเกษ ข้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร้องไห้
เลย : ข้าวเหนียวแดงเมืองเลย ข้าวเหนียวซิวเกลี้ยงเมืองเลย
ร้อยเอ็ด : ข้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร้องไห้
มหาสารคาม : มันแก้วบรบือ ข้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร้องไห้
บึงกาฬ : สับปะรดบึงกาฬ
หนองคาย : กล้วยตากสังคม สับปะรดศรีเชียงใหม่ ปลานิลกระชังแม่น้ำโขงหนองคาย
ชัยภูมิ : ส้มโอทองดีบ้านแท่น กล้วยหอมทองหนองบัวแดง มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองบ้านโหล่น
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
นครราชสีมา : กาแฟดงมะไฟ ข้าวหอมมะลิทุ่งสัมฤทธิ์ กาแฟวังน้ำเขียว มะขามเทศเพชรโนนไทย ทุเรียนปากช่องเขาใหญ่ น้อยหน่าปากช่องเขาใหญ่
กาฬสินธุ์ : ข้าวเหนียวเขากวางกาฬสินธุ์ พุทรานมบ้านโพน
นครพนม : สับปะรดท่าอุเทน ลิ้นจี่นครพนม
บุรีรัมย์ : ข้าวหอมมะลิดินภูเขาไฟบุรีรัมย์
อุบลราชธานี : ข้าวหอมมะลิอุบลราชธานี
สกลนคร : ข้าวฮางหอมทองสกลทวาปี หมากเม่าสกลนคร เนื้อโคขุนโพนยางคำ
ยโสธร : ข้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร้องไห้
สุรินทร์ : ข้าวหอมมะลิสุรินทร์ ข้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร้องไห้
พืช GI ภาคกลาง
นครนายก : มะยงชิดนครนายก มะปรางหวานนครนายก ข้าวหอมข้าวเจ็กชัยนาท
ชัยนาท : ส้มโอขาวแตงกวาชัยนาท
นครปฐม : ส้มโอนครชัยศรี
นนทบุรี : กระท้อนห่อบางกร่าง ทุเรียนนนท์ มะม่วงยายกล่ำนนทบุรี
กรุงเทพมหานคร : ลิ้นจี่บางขุนเทียน ส้มบางมด จำปีหนองแขม
พระนครศรีอยุธยา : ละมุดบ้านใหม่
สมุทรสงคราม : ส้มโอขาวใหญ่สมุทรสงคราม ลิ้นจี่ค่อมสมุทรสงคราม พริกบางช้าง
สุพรรณบุรี : แห้วสุพรรณ
สระบุรี : ข้าวเจ๊กเชยเสาไห้ มะม่วงมันหนองแซงสระบุรี เผือกหอมบ้านหมอ
กาญจนบุรี : เงาะทองผาภูมิ ทุเรียนทองผาภูมิ
ภาคกลาง
ราชบุรี : มะพร้าวน้ำหอมราชบุรี สับปะรดบ้านคา ไชโป้วโพธาราม กุ้งก้ามกรามบางแพ
ประจวบคีรีขันธ์ : ทุเรียนป่าละอู มะพร้าวทับสะแก
ลพบุรี : กระท้อนตะลุง
เพชรบุรี : ชมพู่เพชร มะนาวเพชรบุรี น้ำตาลโตนดเมืองเพชร
สมุทรปราการ : มะม่วงน้ำดอกไม้คุ้งบางกะเจ้า มะม่วงน้ำดอกไม้สมุทรปราการ ปลาสลิดบางบ่อ
สิงห์บุรี : ปลาช่อนแม่ลา
สมุทรสาคร : มะพร้าวน้ำหอมบ้านแพ้ว ลำไยพวงทองบ้านแพ้ว
ปทุมธานี : กล้วยหอมทองปทุม ข้าวหอมปทุมธานี
ภาคตะวันออก
ชลบุรี : สับปะรดศรีราชา ขนุนหนองเหียงชลบุรี
จันทบุรี : พริกไทยจันทร์ ทุเรียนจันทร์
ปราจีนบุรี : ทุเรียนปราจีน ส้มโอปราจีน
ตราด : สับปะรดตราดสีทอง ทุเรียนชะนีเกาะช้าง
ระยอง : สับปะรดทองระยอง ทุเรียนหมอนทองระยอง
ฉะเชิงเทรา : มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองบางคล้า มะพร้าวน้ำหอมบางคล้า
สระแก้ว : มะม่วงน้ำดอกไม้สระแก้ว
ภาคใต้
ภูเก็ต : สับปะรดภูเก็ต มุกภูเก็ต
ปัตตานี : ส้มโอปูโกยะรัง ลูกหยียะรัง ทุเรียนทรายขาว
สงขลา : ส้มโอหอมควนลัง ล้มจุกจะนะ ปลากะพงสามน้ำทะเลสาบสงขลา มะม่วงเบาสงขลา ไข่ครอบสงขลา
พังงา : ทุเรียนสาลิกาพังงา ข้าวไร่ดอกข่าพังงา มังคุดทิพย์พังงา ปลิงทะเลเกาะยาว
กระบี่ : กาแฟเมืองกระบี่ ทุเรียนทะเลหอย
ระนอง : ทุเรียนในวงระนอง มังคุดในวงระนอง
ยะลา : กล้วยหินบันนังสตา ทุเรียนสะเด็ดน้ำยะลา
ภาคใต้
ชุมพร : กล้วยเล็บมือนางชุมพร กล้อมหอมทองละแม ข้าวเหลืองปะทิวชุมพร กาแฟเขาทะลุ กาแฟถ้ำสิงห์ชุมพร
สุราษฎ์ธานี : หอยนางรมสุราษฎ์ธานี มะพร้าวเกาะพะงัน เงาะโรงเรียนนาสาร ขมิ้นชันสุราษฏ์ธานี ปลาเม็งสุราษฎ์ธานี
นครศรีธรรมราช : ส้มโอทับทิมสยามปากพนัง มังคุดเขาคีรีวง
สตูล : จำปาดะสตูล
พัทลุง : ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง ปลาดุกร้าทะเลน้อยพัทลุง
ตรัง : พริกไทยเมืองตรัง
เรื่อง กัญฐิสา หาญณรงค์ , JOMM YB
ภาพประกอบ มนธีรา มนกลาง
ขอบคุณข้อมูลจาก กรมทรัพย์สินทางปัญญา >>https://bit.ly/42MCoDq
