ขยายพันธุ์ไม้ดอกหอม ให้ได้ผล ปลูกเพิ่มความสดชื่นให้สวน

หลายคนที่ปลูกไม้ดอกหอมไว้ที่บ้าน คงอยากลอง ขยายพันธุ์ไม้ดอกหอม ต้นโปรดไว้แจกเพื่อนบ้านกันบ้าง ส่วนใหญ่ก็ได้แค่เพาะเมล็ด ปักชำกิ่ง หรือตอนกิ่งแต่ไม่รู้เทคนิคและวิธีที่เหมาะกับพรรณไม้ชนิดนั้นๆ ลองมาเรียนรู้เทคนิคดีๆ กับ คุณรัศมี ทองวัง หรือแม่หนู แห่ง รังสวนศิลป์ จังหวัดกำแพงเพชร กันค่ะ

ไม้ดอกหอมที่ปลูกในเมืองไทยมีทั้งไม้ต้น ไม้พุ่ม ไม้เลื้อย และไม้รอเลื้อย ซึ่งส่วนใหญ่ ขยายพันธุ์ไม้ดอกหอม โดยวิธีการเพาะเมล็ด ตอนกิ่ง และปักชำกิ่ง สำหรับแม่หนูเลือกใช้วิธีเสียบยอด และติดตา เพราะเป็นวิธีที่เหมาะกับพืชในกลุ่มแมกโนเลียที่ตนชอบ

แม่หนูเล่าให้ฟังว่า “เมื่อ 25 ปีก่อน ครอบครัวทำไม้ล้อมขาย แม่โตมากับธุรกิจนี้ ก็ได้รู้จักต้นไม้มากมาย คุณแม่เขาจะชอบปลูกสะสมไม้ดอกหอมไว้ที่สวนบ้าง ก็ทำให้เรารู้จักและคุ้นเคยกับไม้ดอกหอมมากขึ้น จึงได้มีโอกาสมาสานต่อการทำไม้ล้อมจากคุณแม่ ก็เริ่มรู้สึกว่าการทำไม้ล้อม เป็นงานหนักสำหรับเราและครอบครัว เลยเริ่มหันมาสะสมไม้ดอกหอมพวกแมกโนเลีย”

“ตอนแรกแม่ก็กลัวว่าจะเลี้ยงไม่ได้ ไม่ออกดอก เพราะที่สวนอากาศร้อนกว่ามาก แมกโนเลียที่ได้มาก็มีทั้งที่ไม่ออกดอก และออกดอก เราก็ลองผิดลองถูกไปเรื่อย สุดท้ายพบว่า แมกโนเลียเลี้ยงง่าย ไม่ชอบน้ำแฉะ สองสามวันรดน้ำทีก็ได้ ปุ๋ยก็ไม่ต้องใส่มาก เราใช้วิธีการปลูกในวงบ่อปูนซีเมนต์ แล้วปรุงดินใหม่ใส่ไป เพราะดินที่สวนเราคุณภาพไม่ดีพอ เราก็ดีใจที่ปลูกได้สำเร็จจนออกดอก”

เมื่อประสบความสำเร็จกับการปลูกเลี้ยง แม่หนูเริ่มศึกษาวิธีการขยายพันธุ์แมกโนเลีย ด้วยการไปดูคุณทินกรติดตาต้นแมกโนเลีย “คุณทินกร เขาถนัดวิธีติดตา เราก็ไปนั่งดูว่าเขาทำอย่างไร ซึ่งตอนนั้นเราทำไม่เป็นเลย ก็กลับมาลองบ้าง แต่เราลองจากการเสียบยอด เราก็ลองทำบ้างด้วยการตัดทั้งกิ่งแก่ กิ่งอ่อน มาลองติดตา เสียบยอด ก็มีทั้งต้นที่กิ่งแก่ติดบ้างไม่ติดบ้าง หรือกิ่งอ่อนก็มีทั้งติดและไม่ติดบ้าง ขึ้นอยู่กับชนิดและพันธุ์ ทำให้เราได้เรียนรู้มากขึ้น เราก็ลองเสียบยอดบ้าง ทาบกิ่งบ้าง จนมีต้นเต็มสวน”

วันนี้แม่หนูมาแนะนำเทคนิคการเสียบยอดให้ลองทำกันค่ะ

Step 1 ใช้นิ้วหัวมือดันให้คมมีดตัดเข้าเนื้อไม้บนต้นตอ ให้เป็นมุมเอียงและลึก 1/4-1/3 ของเส้นผ่านศูนย์กลางกิ่ง แผลเรียบยาว 2-3 เซนติเมตร วางมีดให้เป็นมุมเฉียง 45 องศาทางด้านล่างของแผล กดมีดลง ให้ลึกประมาณ 2 เซนติเมตร เพื่อตัดเปลือกและเนื้อไม้ออกครึ่งหนึ่ง

Step 2 เตรียมกิ่งพันธุ์ดีที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางกิ่ง 5-10 มิลลิเมตร มีตาสมบูรณ์ 3-4 ตา ริดใบออกเฉือนโคน

กิ่งพันธุ์ดีเป็นปากฉลาม ยาวกว่าบาดแผลบนต้นตอเล็กน้อย แล้วพลิกกลับมาเฉือนด้านหลังให้เป็นปากฉลามยาวเท่ากับแผลด้านหน้า

Step 3 เสียบกิ่งพันธุ์ดีลงบนต้นตอให้สุด จัดให้เปลือกด้านนอกกิ่งพันธุ์ดีและต้นตอสัมผัสแนบสนิท

Step 4 พันด้วยเชือกฟางให้แผลแนบสนิทและแน่น

Step 5 ครอบด้วยถุงพลาสติกใสเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำ วางในที่มีแสงแดดรำไร

สิ่งสำคัญในการเสียบยอดคือ มีดต้องคมและสะอาด ก็จะช่วยให้ประสบความสำเร็จได้ หลังจากนั้นอีก 2 สัปดาห์ ถ้ายอดยังสดอยู่แสดงว่าประสบความสำเร็จ หลังจากนั้นเมื่อแผลเชื่อมติดกันสนิท และผลิใบใหม่ เปิดถุงวางในที่มีแสงมากขึ้น รดน้ำอย่าให้โดนแผล เมื่อต้นแข็งแรง แผลสมานกัน จึงนำไปปลูกเลี้ยงได้ตามปกติ

“ต้นที่ได้จากการเสียบยอดนี้มีข้อดี คือ ต้นตอแข็งแรง ถ้าเป็นแมกโนเลียเราใช้ต้นตอจำปาที่เพาะเมล็ด ซึ่งมีระบบรากแข็งแรงมาก ไม่ต้องกลัวว่าต้นจะตายง่ายๆ และให้ดอกได้ภายในหนึ่งถึงสองปี”

สำหรับต้นที่ได้จากวิธีตอนกิ่งและปักชำกิ่ง ต้นใหม่ที่ได้จะให้ดอกได้เร็วภายในหนึ่งปี แต่เป็นวิธีที่เหมาะกับพืชบางชนิดเท่านั้น เช่น ไม้ดอกหอมที่เป็นไม้พุ่มและไม้เลื้อยอย่าง แก้ว โมก พุดซ้อน กระดังงาจีน ชมนาด มะลิ เป็นต้น ขณะที่บางชนิดต้องใช้วิธีเพาะเมล็ดเท่านั้น ซึ่งต้นที่ได้จะมีระบบรากแก้วที่แข็งแรงกว่าวิธีตอนกิ่งและปักชำกิ่ง แต่ต้องใช้เวลามากกว่า 2 ปี ต้นจึงพร้อมให้ดอกได้

แม่หนูยังแนะนำว่า “แมกโนเลียในปัจจุบัน ส่วนใหญ่เป็นพันธุ์ที่แข็งแรงทนทานทนร้อนแล้ว ไม่ต้องกลัวว่า ซื้อไปปลูกที่กรุงเทพฯแล้วจะไม่ออกดอก อยากรู้สามารถมาเยี่ยมชมที่สวนได้นะคะ เพราะที่กำแพงเพชรอากาศร้อนมาก ก็ยังออกดอกทุกวัน รับรองว่าออกดอกแน่นอนค่ะ”

มารู้จักแมกโนเลียและไม้ดอกหอมชนิดต่างๆ ในรังสวนศิลป์กันค่ะ