สวนครัวข้างบ้าน หากได้รับการจัดวางในตำแหน่งที่เหมาะสม ย่อมสร้างเสน่ห์ให้กับผู้พบเห็น แม้พืชผักบางชนิดจะมีอายุการใช้งานสั้น แต่หลายชนิดก็มีอายุข้ามปีและขยายพันธุ์ต่อได้ง่าย ดังนั้น หากมีการจัดการที่ดีจะได้สวนครัวที่มีอายุยืนยาว มุมเล็กๆอย่าง หน้าคาเฟ่ หรือข้างห้องครัวหากจัดเป็นสวนสวยกินได้สำหรับโชว์และนำผลผลิตมาประกอบเมนูอาหารได้ก็น่าจะดี แต่หากยังไม่รู้จะเริ่มต้นอย่างไรให้ออกมาสวย ลองมาดูไอเดียการจัดจาก คุณวิทย์-ศิริวิทย์ ริ้วบำรุง แห่ง Little Tree กัน
แนวคิด สวนครัวข้างบ้าน ขนาดเล็กที่ทำได้ง่ายๆ ด้วยตัวเอง
ขนาดพื้นที่ 2×3 ตารางเมตร
พื้นที่เดิมมีแปลงไม้หมอนขนาด 2×2.4 ตารางเมตร สูง 15 ซม.
โจทย์ ทำสวนเพื่อใช้ตกแต่งสถานที่และนำไปใช้ประกอบเมนูในร้าน
สไตล์ สวนวินเทจ มองเห็นเนื้อแท้ของวัสดุ
งบประมาณ ต้นไม้ -โรสแมรี่ เคลใบหยิกและเคลสีม่วง ซอเรล ขึ้นฉ่ายฝรั่ง ผักเป็ดญี่ปุ่น ผักกินผล อย่าง มะเขือเทศพันธุ์ต่างประเทศหลากหลายพันธุ์ และพริกประดับ รวม 6,000 บาท
วัสดุ-คอบเบิ้ลสโตน ไม้หมอน และดินผสม รวม 5,000 บาท
ภาชนะ–รถเข็น กระถาง กระบะ ถังสังกะสี รวม 9,000 บาท
step by step
1. เคลียร์พื้นที่และตรวจเช็คเรื่องสภาพแสงในบริเวณนั้นก่อนว่าได้รับแสงมากกว่าครึ่งวันไหม รวมถึงข้อจำกัดต่างๆ เช่น ระยะความสูงของขอบหน้าต่างเพื่อใช้ในการออกแบบ จากนั้นถ่ายภาพและสเก็ตสิ่งต่างๆที่ต้องการลงในภาพ โดยในแปลงปลูกสมุนไพรและผักอายุข้ามปี ส่วนนอกแปลงจัดกลุ่มผักกินใบในกระถาง เพื่อเคลื่อนย้ายปรับเปลี่ยนได้ง่ายหลังตัดใบไปแล้วต้นดูไม่สวยงาม
2. ลองวางกระถางโรสแมรี่ เคลทั้งแบบใบหยิกและสีม่วง ขึ้นฉ่ายฝรั่ง ผักเป็ดเขียว และผักกินผล อย่าง มะเขือเทศ และพริกประดับ ลงตามตำแหน่งต่างๆในแปลง โดยจัดให้ต้นสูงกว่าอยู่ด้านในและดูเรื่องสีสันให้สวยงามลองสับเปลี่ยนเคลื่อนย้ายจนลงตัว
3. กำหนดตำแหน่งเพื่อเพิ่มมุมมองทางสูง เพื่อให้สวนดูมีมิติมากขึ้น โดยปักค้างผักเลื้อยลงในบริเวณที่ไม่ชนหรือชิดกับขอบหน้าต่าง
4. เมื่อตำแหน่งลงตัวรับมุมมองที่ต้องการแล้ว ลงมือปลูกต้นไม้โดยขุดดินในแปลงให้ลึกประมาณ 20 ซม. แล้วปลูกพืชลงแปลงตามตำแหน่งที่กำหนด
5. แต่เนื่องจากกระบะนี้กว้างเกินกว่าระยะเอื้อมถึง จึงเว้นพื้นที่ด้านหน้าสำหรับเป็นทางเดินเพื่อเข้าไปดูแลสวนด้านในได้ โดยปรับดินให้เรียบแล้ววางหินทรงลูกเต๋า(คอบเบิ้ลสโตน) เรียงต่อให้ชิดกันอย่างมั่นคง
6. ส่วนพื้นที่นอกแปลงอยากจัดเป็นสวนกระถางโดยใช้ภาชนะต่างๆอย่างสวยงาม จึงคัดเลือกภาชนะจากวัสดุประเภทเดียวกันไว้ด้วยกัน อย่างภาชนะสังกะสีที่ได้จากร้านขายของเก่า เลือกที่มีรูระบายน้ำที่ก้น รูปทรงและความสูงต่างกันสักสองใบใหญ่
7. จับคู่ผักกับภาชนะโดยเลือกตามลักษณะทรงพุ่มและความยาวของราก เลือกปลูกมะเขือเทศพันธุ์ต่างประเทศที่ให้ผลเหลืองสวยลงในภาชนะทรงสูง
8. ปักค้างไม้ที่เตรียมไว้ลงไป เพื่อให้ต้นมะเขือเทศยึดเกาะ
9. ปลูกผักสลัดลงในภาชนะปากกว้างที่ตื้นกว่า โดยปลูกคละหลายชนิดผสมผสานกันให้เกิดสีสันทั้ง ผักคอส กรีนโอ้ก และเรดโอ้ก
10. นอกจากภาชนะสังกะสี คุณวิทย์ยังเตรียมภาชนะดินเผาทรงสูงอารมณ์วินเทจ รถเข็น และกระบะไม้หลากหลายขนาด จัดวางกระถางผักลงไป แล้วลองขยับภาชนะต่างๆวางให้ดูลงตัวสวยงาม
11. เก็บความเรียบร้อยในแปลง ใช้เชือกมัดพันค้างผักให้มั่นคงและสวยงาม
12. สวนผักขนาดเล็กที่จัดอย่างง่ายๆเป็นอันเสร็จเรียบร้อยแล้ว หากต้องการให้สวนสวยงามอยู่เสมอ ในส่วนของกลุ่มผักกินใบอย่างผักสลัดในกระถาง เมื่อตัดใบไปใช้ความงามจะลดลง จึงควรมีสำรองเผื่อไว้อีก 1 ชุด สำหรับปรับเปลี่ยน
tips
การปลูกพืชผักแบบผสมผสาน นอกจากสร้างความงามแล้วยังใช้ประโยชน์ได้หลากหลายขึ้น การปลูกผักกินใบ กินราก กินหัวในแปลงเดียว มีข้อดีคือ ช่วยป้องกันดินเสื่อมสภาพ เนื่องจากพืชแต่ละชนิดมีการแผ่รากตื้นลึกแตกต่างกัน จึงดูดสารอาหารจากดินในระดับที่ต่างกัน อีกทั้งพืชที่หลากหลายยังมีศัตรูพืชที่ต่างกัน การปลูกร่วมกันจึงช่วยลดปัญหาเรื่องโรคและแมลงได้ส่วนหนึ่ง ทั้งนี้การปลูกพืชแต่ละชนิดในแปลง ไม่ควรปลูกชิดกันเกินไป ควรเว้นระยะห่างให้ผักได้เติบโตและแสงแดดส่องถึง
เคล หรือคะน้าใบหยิก เป็นพืชผักอายุหลายปี จึงนิยมใช้ปลูกประดับสวน ลักษณะทรงต้นเติบโตทางสูง ใบไม่ห่อหัว มีหลายสายพันธุ์ ทั้งเคลใบหยิกสีเขียว ใบหยิกสีม่วง และเคลไดโนเสาร์ ฯลฯ สามารถปลูกได้ตลอดทั้งปี แต่จะให้สีสวยช่วงฤดูหนาว เคลชอบดินระบายน้ำดี แสงแดดจัด และควรให้น้ำอย่างสม่ำเสมอวันละสองครั้ง เช้า-เย็น โดยรดบริเวณโคนต้น
ซอเรล พืชล้มลุกอายุ 1-2 ปี มีหลายสายพันธุ์ เส้นใบมีสีแดงเข้ม ลวดลายสวยงาม เก็บได้ตั้งแต่อายุ 30 วัน ใบมีรสออกเปรี้ยว นิยมทานสดในสลัด ซอเรลปลูกเลี้ยงง่าย หากปลูกในกระถางควรเป็นกระถางขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 6-8 นิ้ว ชอบดินระบายน้ำดีอย่างดินร่วนถึงร่วนปนทราย แสงแดดรำไรถึงเต็มวัน รดน้ำวันละสองครั้ง
มะเขือเทศพันธุ์ต่างประเทศ เป็นไม้เลื้อยอายุสั้น พันธุ์นี้มีลักษณะเด่น คือ ให้ผลขนาดเล็กจำนวนมาก ชอบดินร่วนระบายน้ำดี อินทรียวัตถุสูง แสงแดดเต็มวัน ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด มะเขือเทศมักพบโรคใบจุด โรคโคนเน่า สามารถกำจัดได้ด้วยการใช้เชื้อราไตรโคเดอร์มา หรือเชื้อแบคทีเรียบาซิลลัส รวมถึงมักมีแมลงศัตรูพืช อย่างเพลี้ยไฟแมลงหวี่ขาว ป้องกันด้วยการฉีดพ่นด้วยน้ำส้มควันไม้
ยังมีตัวอย่าง สวนครัวข้างบ้าน และขั้นตอนการจัดอีกหลากหลาย รอติดตามได้จากหนังสือ “จัดสวนกินได้อย่างมีสไตล์ Small Edible Garden” เร็วๆนี้
เรื่อง ทิพาพรรณ
ภาพ สิทธิศักดิ์ น้ำคำ
สถานที่ Whispering Cafe