ตรุษจีนปี 2566 มีที่มาอย่างไร โดยปีนี้ วันไหว้ วันจ่าย วันเที่ยวตรงกับวันไหนบ้าง และมีของไหว้อะไรบ้างที่เป็นสิริมงคล
ตรุษจีนปี2566 เป็นเทศกาลที่ชาวจีนและชาวไทยเชื้อสายจีนให้ความสำคัญกันเป็นพิเศษตั้งแต่อดีตกาล แม้ว่าลูกหลานรุ่นใหม่ๆ จะไม่ได้ประกอบพิธีการอย่างเคร่งครัดและเข้มข้นเท่ากับรุ่นบรรพบุรุษแล้ว แต่หลายคนก็ยังคงถือเป็นธรรมเนียมปฏิบัติต่อๆ กันมาอยู่เช่นเดิม เพียงแค่ประยุกต์ให้เข้ากับไลฟ์สไตล์และยุคสมัยใหม่กันมากขึ้น ทั้งในเรื่องพิธีการและการจัดเตรียมของไหว้เพื่อความมงคลต่างๆ
ประเพณีไหว้ตรุษจีนนั้นถือปฏิบัติกันมาตั้งแต่ 4,000 ปีก่อนแล้ว แม้จะไม่มีบันทึกอย่างชัดเจนว่ามีจุดเริ่มต้นเมื่อใดกันแน่ แต่ก็มีเรื่องราวบอกเล่ากันมาว่าเป็นการเฉลิมฉลองเทศกาลฤดูใบไม้ผลิกันอย่างรื่นเริงยาวนานถึง 15 วัน เพราะก่อนหน้านั้นเป็นช่วงฤดูหนาวที่ประเทศจีนถูกปกคลุมไปด้วยหิมะและไม่สามารถเพาะปลูกและทำการเกษตรได้เลย ดังนั้นวันแรกของฤดูใบไม้ผลิจึงกลายเป็นวันสำคัญที่เริ่มเทศกาลตรุษจีนเมื่อในอดีต และสืบทอดรวมทั้งแผ่ขยายไปยังประเทศต่างๆ ทั่วโลกเท่าที่มีชุมชนเชื้อสายชาวจีนเดินทางไปอาศัยอยู่ ตั้งแต่จีนแผ่นดินใหญ่ ฮ่องกง มาเก๊า ไต้หวัน มาเลเซีย เวียดนาม รวมถึงในไทยเราด้วยเช่นกัน
การไหว้เจ้าแบบ ECO ต้องทำอย่างไรบ้าง
การนับตามประเพณีดั้งเดิม คือจะเริ่มตั้งแต่วันที่ 23 เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติของจีน ไปจนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือนอ้าย ทำให้วันตรุษจีนมีการเฉลิมฉลอง 3 วันสำคัญ คือ วันจ่าย วันไหว้ วันเที่ยว
โดยวันจ่ายเป็นวันสำหรับหาซื้ออาหาร ผลไม้ และเครื่องเซ่นไหว้ต่างๆ ซึ่งปีนี้ตรงกับวันที่ 20 มกราคม 2566 ตามมาด้วยวันไหว้สำหรับปีนี้คือวันที่ 21 มกราคม 2566 ซึ่งจะแบ่งช่วงเวลาการไหว้ออกเป็น 3 ช่วงหลักในจุดประสงค์ที่ต่างกันไป ส่วนวันเที่ยวตรงกับวันที่ 22 มกราคม 2566 คล้ายๆ เป็นวันขึ้นปีใหม่ของชาวจีน จะมีการไหว้ขอพรจากญาติผู้ใหญ่และผู้ที่เคารพด้วยส้มสีทอง เพราะส้มในภาษาจีนแต้จิ๋วออกเสียงว่า กิก ที่ฟ้องกับคำว่าความสุขหรือโชคลาภ และในภาษาฮกเกี้ยนกับภาษากวางตุ้ง ส้มก็ออกเสียงว่า ก้าม ที่ฟ้องกับคำว่าทอง และยังเป็นวันที่ถือคติว่าจะไม่พูดจาหยาบคาบ ไม่จับไม้กวาดทำงานบ้าน ไม่ทวงหนี้ และแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าใหม่สีสันสวยงามพร้อมไปท่องเที่ยวพักผ่อนอย่างสบายใจ
ช่วงเวลาของการไหว้
- ไหว้ตอนเช้ามืด ประมาณ 7- 8 โมงเช้า ใช้ธูป 5 ดอกไหว้เทพเจ้าต่างๆ ด้วยเครื่องไหว้ที่เป็น เนื้อสัตว์ 3 อย่าง คือ หมู เป็ด ไก่ หรือเนื้อสัตว์ 5 อย่าง ที่เพิ่มตับและปลาเข้าไป พร้อมด้วยเหล้า น้ำชา และกระดาษเงินกระดาษทอง
- ไหว้ตอนสาย เป็นการไหว้บรรพบุรุษ พ่อแม่ญาติพี่น้องที่เสียไปแล้ว เพื่อแสดงถึงความกตัญญู มักจะประกอบพิธีไหว้ไม่ให้เกินเที่ยงวัน ใช้ธูป 3 ดอก กับเครื่องไหว้ที่เป็นอาหารคาวหวาน กระดาษเงินกระดาษทอง หลังจากนั้นก็นำอาหารที่เซ่นไหว้มารับประทานอาหารร่วมกันในครอบครัวเพื่อความเป็นสิริมงคล
- ไหว้ตอนบ่าย ประมาณบ่าย 3-4 โมง เป็นการไหว้สัมภเวสีหรือผีไม่มีญาติ ใช้ธูป 1 ดอกไหว้ด้วยเครื่องไหว้ที่เป็นขนมเข่ง ขนมเทียน กระดาษเงินกระดาษทอง พร้อมจุดประทัดไล่สิ่งชั่วร้าย
ข้อแนะนำในการเผากระดาษเงินกระดาษทองในปัจจุบัน เนื่องจากการเผาของเหล่านี้เป็นการปล่อยสารเคมีออกมาตามควันและขี้เถ้า รวมถึงฝุ่นละอองขนาดเล็ก ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ก๊าซมีเทน และสารอินทรียร์ระเหยง่ายอย่างเบนซิน ที่สามารถส่งผลกระทบต่อสุขภาพได้ เลยแนะนำให้ลดการเผาลง ขณะเผาควรสวมหน้ากากป้องกันฝุ่น และเผาในภาชนะที่ปิดไม่ให้เกิดละอองปลิวได้
ของไหว้วันตรุษจีน
การเลือกสรรของเซ่นไหว้วันตรุษจีนนั้นแฝงด้วยความหมายมงคลอยู่ด้วยเสมอ มาดูกันว่ามีอะไรบ้าง
ของไหว้ประเภทเนื้อสัตว์
- ไก่ หมายถึงความก้าวหน้าในหน้าที่การงาน
- หมู หมายถึงความอุดมสมบูรณ์ มีกินมีใช้
- เป็ด หมายถึงความบริสุทธิ์สะอาด
- ตับ หมายถึง ขุนนาง เพราะตับในภาษาจีนพ้องกับคำว่า กัว ที่แปลว่า ขุนนางซึ่งหมายถึงอำนาจวาสนา
- ปลา เป็นสัญลักษณ์แห่งโชคลาภ ความสง่างาม ความมั่งคั่ง ชีวิตยืนยาว
- ปลาหมึก หมายถึงการอยู่ดีกินดี มีเงินเหลือใช้
- กุ้ง หมายถึงความเจริญรุ่งเรือง อยู่ร่มเย็นเป็นสุข
- หอยเป๋าฮื้อ หมายถึงความมั่งมี ความร่ำรวย
ของไหว้ประเภทขนม
- ขนมเข่ง หมายถึงความอุดมสมบูรณ์ มั่งมี และร่ำรวย
- ขนมเทียน หมายถึงความเจริญรุ่งเรือง
- ขนมถ้วยฟู หมายถึงความมีชื่อเสียง
- ขนมไข่ หมายถึง ความเจริญเติบโต
- ซาลาเปา หมายถึง สุขภาพแข็งแรง อายุยืนยาว
- ขนมจันอับ หมายถึงความสุขและความสบายใจ
ของไหว้ประเภทผลไม้
- ส้มสีทอง หมายถึงความโชคดี มั่งมีศรีสุข
- แอปเปิ้ลสีแดง หมายถึงความสันติสุข สุขภาพแข็งแรง ปราศจากโรคภัย
- องุ่นแดง หมายถึงความเจริญงอกงาม เจริญรุ่งเรือง เพิ่มพูน
- กล้วยหอมหวีใหญ่ หมายถึงกวักโชคลาภเข้าบ้านและมีลูกหลานเต็มบ้าน
- ส้มโอ หมายถึงความสมบูรณ์
- ลูกพลับ หมายถึงความั่นคง จิตใจแข็งแกร่ง หนักแน่น
- สาลี่ หมายถึงความมั่นคง มีเงินทองไหลมาเทมา
- สับปะรด หมายถึงโชคลาภ มีเงินมีทอง
- แก้วมังกร หมายถึงเงินทองสมบูรณ์ มีโชคลาภ
นอกจากพิธีการไหว้ตรุษจีนที่ต้องใช้เวลาและการจัดการหลายอย่างแล้ว แนวคิดดีๆ ที่แฝงมากับเทศกาลสำคัญนี้ก็คือการได้กลับมาอยู่พร้อมหน้าพร้อมตาของสมาชิกในแต่ละรุ่นของครอบครัว คล้ายๆ บรรยากาศวันสงกรานต์ของชาวไทยนั่นเอง อย่างน้อยก็ได้พบปะสังสรรค์ไถ่ถามสารทุกข์สุขดิบและได้เฉลิมฉลองในบรรยากาศที่เป็นมงคลร่วมกัน
เรื่อง : ภัทรสิริ โชติพงศ์สันติ์
