บ้านไม้หลังเล็ก

บ้านไม้หลังเล็ก แบบไทยในอ้อมกอดธรรมชาติ

บ้านไม้หลังเล็ก
บ้านไม้หลังเล็ก

บ้านไม้หลังเล็ก รูปแบบเรียบง่ายสำหรับเป็นที่พักผ่อนอันเงียบสงบ มีบ่อน้ำอยู่หน้าบ้าน สร้างตามแนวคิดของบ้านเรือนไทยสมัยก่อนที่แยกส่วนใช้สอยออกเป็นเรือนแต่ละหลัง ซึ่งแต่ละเรือนจะมีขนาดพอประมาณ เชื่อมต่อกันด้วยชานไม้ที่มีระดับสูงต่ำต่างกัน ภายในเรือนทุกหลังสามารถเปิดโล่งได้ และมีร่มไม้แผ่คลุมให้ความร่มเย็น

บ้านไม้หลังเล็ก ที่สร้างโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้เป็นบ้านพักผ่อนที่เงียบสงบ เพราะปกติเจ้าของบ้านมีวิถีชีวิตประจำวันรวมถึงหน้าที่การงานอยู่ในกรุงเทพฯ จึงมุ่งหวังที่จะสร้างบ้านไว้ปลีกวิเวกแต่ลำพังเพียงผู้เดียว

บ้านไม้ริมน้ำ
แทบไม่น่าเชื่อว่าบ่อน้ำนี้เกิดจากการขุดดินบนผืนนาที่ว่างเปล่าจนมาถึงวันนี้บ่อน้ำเปลี่ยนสภาพไปราวกับเป็นบ่อธรรมชาติก็ด้วยความมุ่งมั่นของเจ้าของบ้านที่ต้องการให้เป็นธรรมชาติที่สุด
บ้านไม้หลังเล็ก

ที่ดินผืนนี้อยู่ในจังหวัดปริมณฑล แต่ด้วยสภาพแวดล้อมและบรรยากาศของบ้านกลับทำให้รู้สึกเหมือนอยู่ต่างจังหวัด ที่ดินขนาด 2 ไร่กว่านี้ เจ้าของบ้านเพียรค้นหามาหลายแห่งเพียงเพราะต้องการที่ดินริมน้ำหรือติดแม่น้ำ โดยก่อนหน้านี้เคยไปดูที่ดินริมแม่น้ำนครชัยศรี แต่ก็ยังไม่ถูกใจ จนในที่สุดเจ้าของบ้านได้เห็นแผ่นพับขายที่ดินจัดสรรแห่งหนึ่ง ซึ่งภาพตามที่โครงการร่างไว้นั้นดูสวยงามตรงกับความต้องการพอดี เพราะมีหนองน้ำอยู่หน้าบ้าน เจ้าของบ้านจึงตกลงใจซื้อตั้งแต่ยังไม่เห็นที่ดิน

ทว่าก่อนที่จะสร้างบ้านก็จำเป็นต้องไปดูสถานที่จริง แต่สิ่งที่เห็นกลับทำให้ตะลึง เพราะที่ดินนั้นเป็นที่นาธรรมดา ไม่มีหนองน้ำดังภาพร่าง ภายหลังจึงได้รับคำอธิบายจากโครงการว่า ที่ดินทุกแปลงจะมีการขุดดินสร้างเป็นบ่อน้ำหรือหนองน้ำดังในภาพ ด้วยเหตุผลที่น่าสนใจคือ เพื่อนำน้ำในบ่อมาใช้รดน้ำต้นไม้ในช่วงหน้าแล้ง ซึ่งถูกใจเจ้าของบ้านยิ่งนัก เพราะตั้งใจจะปลูกต้นไม้ให้เป็นป่าอยู่แล้ว

บ้านไม้หลังเล็ก
ไม้ใหญ่นานาพรรณแผ่กิ่งก้านปกคลุมสร้างร่มเงาให้ตัวบ้าน เจ้าของเล่าว่ามีคนทักเรื่องที่ใช้ไม้กับส่วนภายนอกของบ้านว่าไม่กลัวผุพังหรือ ซึ่งเจ้าของก็บอกว่า เมื่อรักที่จะมีบ้านไม้ก็ต้องหมั่นบำรุงรักษา และยังพูดติดตลกด้วยว่า เผลอ ๆ อาจจะตายก่อนไม้ผุก็ได้
เสาไฟเตี้ย
เสาเตี้ยที่ปลายระเบียงใช้เป็นเสาไฟด้วยในตัวซึ่งมีประโยชน์มาก โดยเฉพาะกับส่วนที่มีระดับพื้นต่างกัน เพราะช่วยลดอุบัติเหตุในบ้านได้
บ้านไม้หลังเล็ก
เรือนรับประทานอาหารประกอบด้วยชุดโต๊ะอาหาร ซึ่งเป็นเฟอรืนิเจอรืไม้เก่าซื้อจากแถวบ้านถวาย จังหวัดเชียงใหม่ กับแพนทรี่รูปตัวแอล (L) ตรงมุมด้านในของห้อง และเฉพาะผนังด้านริมนอกทำเป็นประตูบานเฟี้ยมที่เมื่อเปิดออกหมด ห้องก็มีลักษณะเหมือนศาลาโล่ง

ความตั้งใจอีกประการคือ เจ้าของบ้านต้องการสร้าง บ้านไม้หลังเล็ก  รูปแบบเรียบง่ายไว้เป็นที่พักผ่อนที่สงบเงียบ ซึ่งตอนแรกเจ้าของบ้านยังไม่ทราบว่าจะเริ่มต้นอย่างไรดี จนกระทั่งได้คุยกับกับเพื่อนที่มีสามีเป็นสถาปนิกชื่อดัง แต่ไม่กล้าขอให้สถาปนิกท่านนี้ออกแบบให้ เพราะงานที่เขาทำล้วนเป็นงานของลูกค้าระดับเศรษฐี ทว่าพอทราบเรื่องเขากลับรับทำบ้านหลังนี้ให้โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย เนื่องจากเห็นว่าเจ้าของบ้านทำงานเพื่อสังคมมามากแล้ว ทำให้เจ้าของบ้านรู้สึกปลื้มใจและขอบคุณสถาปนิกท่านนี้มาก

เรือนครัว
ครัวอยู่ด้านหลังของเรือนรับประทานอาหาร ระดับของพื้นห้องลดต่ำลงไปเกือบเท่าระดับพื้นดิน ห้องนี้ได้รับคำชี้แนะจากคุณสมพงษ์ พานิช สถาปนิกและมัณฑนากรชื่อดังว่า ควรทำเป็นห้องเปิดโล่ง และไม่จำเป็นต้องต้องตกแต่งอื่นใดมากไปกว่านี้
ห้องน้ำ
เรือนขนาดเล็กที่ดูน่ารักนี้จัดให้เป็นห้องน้ำที่มีความสะดวกพร้อมสรรพ ภายในตกแต่งด้วยไม้สักล้วน ๆ เช่นกัน 
ซุ้มประตูไม้
จากชานกลางบ้านเชื่อมต่อมายังเรือนพัก แต่ก่อนจะเดินเข้าไปมีประตูและรั้วไม้เตี้ยปิดกั้นไว้เพื่อสร้างความรู้สึกว่าเป็นบริเวณเฉพาะ นอกจากนี้ยังมีซุ้มประตูกับเถาไม้เลื้อยห้อยย้อยคลุมให้ความสดชื่นร่มเย็น
สลักกลอน
สลักกลอนไม้ตามแนวคิดแบบไทยที่ง่ายต่อการทำและใช้งาน

จุดเริ่มต้นของ บ้านไม้หลังเล็ก นี้อยู่ที่หลังคาไม้ที่เจ้าของบ้านได้มาก่อนส่วนอื่น ๆ ส่วนตัวบ้านซื้อจากร้านขายเก่า ซึ่งทราบแต่เพียงว่าเป็นโรงเรียนเก่าที่เขารื้อถอนเพื่อสร้างตึกขึ้นแทน

ลักษณะบ้านเป็นไปตามแนวคิดของบ้านเรือนไทยสมัยก่อน คือแยกส่วนใช้สอยออกเป็นเรือนแต่ละหลัง โดยมีการก่อสร้างเป็นสองช่วง ช่วงแรกเป็นการก่อสร้างเรือนกลุ่มใหญ่ก่อน ประกอบด้วยเรือนนอน เรือนห้องน้ำ เรื่อนนั่ง เรือนรับประทานอาหาร เรือนเก็บของ ซึ่งแต่ละเรือนจะมีขนาดพอประมาณ ไม่ใหญ่หรือเล็กจนเกินไป และทุกเรือนเชื่อมต่อกันด้วยชานไม้ที่มีระดับสูงต่ำต่างกัน ภายในเรือนทุกหลังสามารถเปิดโล่งได้ และมีร่มไม้แผ่คลุมให้ความร่มเย็น ส่วนเรือนอีกหลังหนึ่งนั้นก่อสร้างภายหลัง เพื่ออำนวยความสะดวกให้ตนเอง จึงเป็นเรือนที่มีขนาดใหญ่กว่าทุกหลัง เพราะทำเป็นเรือนรวมที่มีทั้งส่วนนอน ส่วนรับแขก แพนทรี่เล็ก ๆ และห้องน้ำ

บ้านไม้หลังเล็ก
เรือนพักผ่อนบางครั้งก็ปรับเปลี่ยนให้เป็นห้องนอนในโอกาสที่มีแขกมาเยี่ยมเยียน ทั้งห้องจัดวางด้วยเฟอรืนิเจอร์ไม้เก่าแทบทั้งสิ้น
บ้านไม้หลังเล็ก
ประตูบานเฟี้ยมนอกจากจะเป็นประตูที่สามารถเปิดกว้างออกได้เต็มที่แล้ว เวลาปิดยังดูเหมือนผนังตกแต่งอีกด้วย ตัวบ้านช่วงใต้บานประตูทำเป็นช่องให้ลมพัดผ่านจากใต้ถุนบ้าน จึงมีการระบายอากาศอยู่ตลอดเวลา
บ้านไม้หลังเล็ก
เรือนห้องพักจัดอยู่ส่วนหน้าสุดของกลุ่มอาคารติดกับบึงน้ำ ตั่งตัวใหญ่นี้คือที่นอน แต่เวลาไม่ได้ใช้งานเครื่องนอนทั้งหลายจะถูกเก็บไว้ในตู้เรียบร้อย
บ้านไม้หลังเล็ก
พื้นที่ส่วนหนึ่งของเรือนใหญ่จัดเป็นส่วนรับแขก ฉากไม้เก่าแต่งด้วยกระจกลายผ้าที่ซื้อมาในสภาพทรุดโทรมก่อนให้ช่างซ่อมแซมจนดูสวยงาม เฟอร์นิเจอร์ไม้เก่าส่วนใหญ่ซื้อมาจากเชียงใหม่
เรือนนอน
ส่วนนอนในเรือนหลังใหญ่ ซึ่งเป็นเรือนเฉพาะสำหรับเจ้าของบ้าน ตู้ โต๊ะ ตั่ง เตียง ล้วนเป็นเฟอร์นิเจอร์รุ่นเก่าที่ซื้อสะสมไว้เป็นเวลานานก่อนสร้างบ้าน
ห้องน้ำไม้
เรือนห้องน้ำที่แยกออกมาจากเรือนพักผ่อนตามแบบอย่างของบ้านเรือนไทยในอดีตที่มักแยกพื้นที่ใช้สอยแต่ละประเภทออกจากกัน เป็นห้องที่มีขนาดพอดีแต่โอ่โถงด้วยวิวธรรมชาติ
อ่างอาบน้ำไม้
อ่างอาบน้ำเป็นถังไม้วางอยู่บนพื้นไม้ ทำให้บริเวณนี้มีความเปียกชื้นมากกว่าส่วนอื่น จึงต้องออกแบบพื้นให้เป็นไม้ระแนงตีเว้นช่องเพื่อระบายน้ำออกไปและช่วยถ่ายเทอากาศ ทำให้ไม้มีอายุการใช้งานนานขึ้น เพราะไม้จะแห้งเร็วไม่อมความชื้น
รางน้ำฝน
รางน้ำฝนตัวจริงเป็นรางสังกะสี แต่ใช้แผ่นไม้ปิดตลอดแนวเพื่อความสวยงามกลมกลืน
หน้าต่างบานกระทุ้ง
หน้าต่างบานกระทุ้งเป็นสิ่งที่เหมาะกับบ้านไทย สามารถเปิดออกทั้งบานหรือเปิดเฉพาะส่วนที่เป็นบานเกล็ดก็ได้ ลักษณะการเปิดเช่นนี้ก็เพื่อให้การถ่ายเทอากาศง่ายขึ้น ขณะเดียวกันก็ยังกันแสงแดดไม่ให้ส่องเข้าสู่ภายในบ้านโดยตรง จึงทำให้ภายในบ้านเย็นสบาย

ด้วยความชื่นชอบในธรรมชาติและความเรียบง่าย เจ้าของบ้านจึงเก็บซ่อนข้าวของเครื่องอุปกรณ์ไฟฟ้าไว้อย่างมิดชิด ทำให้ภาพรวมที่เห็นมีแต่เพียงเรือนไม้กับเฟอร์นิเจอร์ไม้เท่านั้น นอกจากนี้ทุกส่วนของบ้านยังมีมุมมองของสวนที่ให้ความรื่นรมย์แก่ผู้เป็นเจ้าของด้วย บ้านไม้หลังเล็ก นี้จึงเงียบสงบอยู่ท่ามกลางธรรมชาติสมดังความปรารถนาของเจ้าของบ้านโดยแท้

สถาปนิก : รองศาสตราจารย์ประภาภัทร นิยม

จัดสวน : คุณมณฑล จิโรภาส


ภาพ : สังวาล, ฤทธิรงค์

นิตยสารบ้านและสวน ฉบับเมษายน 2546

บ้านไม้ไทย เปิดโปร่ง ใต้ถุนโล่ง

รวมมิตร 50 “บ้านไม้” ยอดนิยมตลอดกาลของบ้านและสวน