สวนน้ำตกของบ้านเก่าใจกลางสุขุมวิท ธรรมชาติที่โอบล้อมด้วยเมือง

บ้านเก่าอายุหลายสิบปีกลางสุขุมวิทที่โอบล้อมด้วยตึกสูงรอบด้าน สวนในบ้านบนเนื้อที่เกือบ 400 ตารางเมตรเต็มไปด้วยต้นไม้ที่ร่มรื่น ได้ยินเสียงน้ำไหลจากสวนน้ำตกที่อยู่ด้านใน บ่อปลาขนาดใหญ่ที่มีฝูงปลาคาร์ฟตัวโตแหวกว่ายอย่างมีความสุข ที่นี่เปรียบเหมือนคอร์ตยาร์ดกลางเมืองใหญ่ เป็นสวนลับที่ซ่อนไว้ซึ่งเรากำลังจะพาคุณไปชมกัน

เจ้าของ : ครอบครัววิสุทธิผล

ออกแบบ : อยู่กับดินทร์  โดยคุณบดินทร์ ปี่เสนาะ โทรศัพท์ 08-4533-0739   อยู่กับดินทร์ ออกแบบและจัดสวน

สวนในบ้านที่โอบล้อมด้วยตึกสูงระฟ้า มองภาพรวมเสมือนเป็นสวนคอร์ตยาร์ดขนาดย่อมๆ ที่ไม่ได้ให้ความสุขเฉพาะกับเจ้าของบ้าน แต่เพื่อนบ้านบนตึกสูงก็สามารถมองลงมาเห็นสวนสวยได้เช่นกัน
ชานบันไดจากบ้านเดินไปสู่สวน เปลี่ยนจากของเดิมที่เป็นสนามหญ้าสโลปสูงชัน พื้นทำผิวด้วยทรายล้างโทนสีขาวสะอาดตา สองข้างบันไดทำกระบะปลูกต้นไม้เพิ่มความสดชื่น
มุมมองจากหน้าประตูรั้วเข้าไปเห็นสวนที่ร่มครึ้ม ให้อารมณ์เหมือนอยู่กลางป่า แม้ว่าจะเห็นกลุ่มตึกสูงเป็นแบ็กกราวนด์อยู่ด้านหลัง

“บ้านหลังนี้อยู่กันมาตั้งแต่รุ่นคุณตาคุณยายนานกว่า 50 ปีแล้วครับ ในตอนนั้นก็ปลูกแค่ต้นไม้ใหญ่และมีสนามหญ้าพอให้มีที่เดินเล่น สวนทรุดโทรมไปตามกาลเวลา เราเองก็ไม่ได้คิดจะปรับปรุงใหม่ ไม่อยากทำอะไรมาก เพราะมีผู้สูงอายุ ท่านไม่ชอบเสียงดัง และไม่อยากให้คนนอกเข้ามาวุ่นวาย จนกระทั่งคุณตาจากไปเมื่อปีที่แล้ว ภรรยากับลูกชายเลยคิดจะรีโนเวตสวนใหม่ครับ” เจ้าของบ้านเล่าถึงที่มาของสวนแห่งนี้ให้เราฟัง

“ทีแรกก็แค่อยากจะปลูกต้นไม้เพิ่มเพื่อให้บ้านดูร่มรื่นขึ้นมาหน่อย เลยปล่อยให้สองคนแม่ลูกดูแลโปรเจ็กต์นี้ ส่วนผมมีหน้าที่คอยซัพพอร์ต เขาไปเปิดดูคอลัมน์ในบ้านและสวนที่รวมนักจัดสวนและบริษัทรับออกแบบสวน ลูกเขาให้คุณแม่ดูว่าชอบสวนไหน สรุปว่าภรรยาผมชอบสวนที่เป็นผลงานของ คุณกิม – บดินทร์ ปี่เสนาะ จากนั้นก็ตามดูงานของคุณกิมทั้งจากหนังสือ รายการบ้านและสวน และที่เพจของเขา เห็นสวนสวยๆ แล้วเราก็นึกอยากให้บ้านเรามีสวนเล็กๆ สวยๆ กับเขาบ้าง จึงได้ติดต่อคุณกิมไปครับ เราให้โจทย์ไปว่าอยากได้บ่อปลา น้ำตก ศาลา และทางเดินที่คุณยายเดินได้สะดวก”

เทอร์เรซขนาดใหญ่ด้านล่างปูด้วยตะแกรงเหล็กกัลวาไนซ์ก่อนเทปูนทับเพิ่มความแข็งแรง ปิดทับด้วยไม้เทียมโทนสีน้ำตาลดูอบอุ่น เป็นที่ซ่อนบ่อกรองของบ่อปลา เจ้าของบ้านให้ความสำคัญกับการดูแลรักษาความสะอาด หมั่นเก็บเศษใบไม้ ดูดฝุ่น (ตะกอน) ในบ่อด้วยเครื่องดูดฝุ่นสำหรับบ่อปลา จึงช่วยให้น้ำในบ่อใสสะอาด ติดตั้งระบบลูกลอยไว้ เมื่อน้ำในบ่อลดก็จะเติมน้ำให้เต็มโดยอัตโนมัติ
ศาลาไม้หลังใหญ่ซึ่งใช้ไม้เก่าของสะสมของเจ้าของบ้าน ที่ให้คนงานที่บ้านสร้างขึ้นมา โดยมีคุณกิมคอยให้คำแนะนำและร่วมออกแบบ หลังคาเป็นชิงเกิลรูฟไม้สนนำเข้าดูสวยเป็นธรรมชาติ เข้ากันได้ดีกับสไตล์สวนป่า

คุณกิม ผู้ออกแบบสวนจาก อยู่กับดินทร์  รับหน้าที่พาเราเดินชมสวน พร้อมทั้งเล่าถึงแนวคิดการออกแบบและวิธีการทำงานให้ฟังว่า “ภาพเดิมของสวนนี้คือมีต้นไม้ใหญ่ที่อยู่ติดรั้วและมีสนามหญ้ามาเลเซียโล่งๆ ครับ จากโจทย์ที่ได้มาคือเจ้าของบ้านอยากได้น้ำตก บ่อปลา และศาลาพักผ่อนในสวน เมื่อพิจารณาถึงต้นไม้ใหญ่ที่มีอยู่เดิมและสไตล์สวนที่เจ้าของบ้านชอบ ก็พอสรุปภาพรวมของสวนได้ว่าเป็นสวนป่า เราวางตำแหน่งของน้ำตก บ่อปลา และศาลาให้เหมาะสม ลงต้นไม้ใหญ่เพิ่ม วางผังสวนให้สะดวกกับการใช้งานและพักผ่อนครับ

“เริ่มต้นจากบริเวณหน้าบ้านที่พื้นบ้านและพื้นสวนมีระดับต่างกันกว่า 1 เมตร เดิมเป็นสนามหญ้า   สโลปลงมาจากตัวบ้าน วางแผ่นทางเดินสำเร็จรูปซึ่งเดินค่อนข้างลำบาก ผมเปลี่ยนเป็นชานบันไดหน้ากว้าง ทำเป็นพื้นทรายล้าง ส่วนด้านล่างเป็นเทอร์เรซขนาดใหญ่ปูแผ่นไม้เทียม ด้านล่างซ่อนบ่อกรองและระบบกรองของบ่อปลาไว้ ผมตั้งใจให้เทอร์เรซยื่นเข้าไปในบ่อเพื่อให้รู้สึกใกล้ชิดกับสวนมากยิ่งขึ้น ทางเดินข้ามบ่อปลามีสองจุด ใช้หินกาบหนาก้อนใหญ่วางบนเสาปูนที่เทติดกับพื้นบ่อยึดด้วยโครงเหล็กเพิ่มความแข็งแรง ส่วนทางเดินข้ามบ่อบริเวณหน้าน้ำตกข้ามไปยังศาลา ผมใช้แผ่นหินแกรนิตสี่เหลี่ยมยาวปูแบบง่ายๆ ให้ดูโมเดิร์นขึ้นครับ 

“สำหรับน้ำตกจะมีขนาดค่อนข้างใหญ่ หัวน้ำตกสูง 2.50 เมตร การที่ออกแบบให้น้ำตกมีหน้ากว้างและสูง เพราะผมคิดว่าไม่ว่าจะนั่งหรือยืน มองจากมุมไหนก็จะเห็นน้ำตกครับ ตัวน้ำตกผมก่อปูนเสริมเหล็กทำเป็นชั้นตามแบบที่คิดไว้ แล้วตกแต่งด้วยหินมอสส์และหินชั้นประกอบกันขึ้นมาให้เป็นน้ำตก และน้ำตกถูกออกแบบให้อยู่ห่างจากรั้วบ้านถึง 2 เมตร สาเหตุหลักมาจากเรื่องของต้นไม้ใหญ่เดิมที่มีอยู่ ซึ่งเป็นฉากหลังให้น้ำตกได้ แล้วก็พื้นที่ว่างนี้สามารถทำเป็นที่เก็บข้าวของเครื่องใช้ในการทำสวนได้ครับ

น้ำตกขนาดค่อนข้างใหญ่มีความสูงถึง 2.50 เมตร และมีหน้ากว้างเพื่อให้มองเห็นได้จากทุกมุม ไม่ว่าจะเป็นจากในบ้าน หรือจากมุมต่างๆ ในสวน
อีกความพิเศษในงานออกแบบของคุณกิมคือการเลือกใช้ไม้พุ่มและไม้คลุมดินระดับล่างน้อยชนิด แต่ปลูกรวมกันเป็นกลุ่มใหญ่เพื่อให้ดูแลรักษาง่าย และเป็นระเบียบเรียบร้อย
บ่อปลาคาร์ฟขนาดใหญ่มีความลึกประมาณ 0.80 เมตร พื้นบ่อลงเสาเข็มไมโครไพล์ที่มีความแข็งแรง รับน้ำหนักได้มาก มีอายุการใช้งานยาวนาน เพื่อป้องกันปัญหาดินทรุดที่อาจเกิดขึ้นได้ในอนาคต
หินแกรนิตสี่เหลี่ยมผืนผ้าแผ่นใหญ่ใช้เป็นแผ่นทางเดินข้ามบ่อน้ำ ด้านล่างรองรับด้วยเสาปูนเสริมเหล็กแข็งแรง ดูเป็นธรรมชาติแต่ก็แฝงความเรียบง่ายแบบโมเดิร์น

“สวนนี้มีหลายอย่างที่ต่างไปจากงานที่ผมเคยทำ อย่างเช่นผมเลือกปลูกต้นไม้เป็นกลุ่มใหญ่ๆ โดยใช้พรรณไม้น้อยชนิด เพื่อให้ดูแลรักษาง่ายและดูเรียบร้อย สวนนี้มีความเป็นโมเดิร์นผสมเข้ามา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการตัดแต่งต้นไม้ให้เป็นพุ่ม โทนสีในสวนที่คุมให้อยู่ในโทนสีขาวหรือสีเทา ไม่ว่าจะเป็นบันได เฟอร์นิเจอร์ในสวน สีของหิน รวมไปถึงรูปทรงและการวางแพตเทิร์นต่างๆ เช่น ทางเดินในสวน สะพานหินข้ามบ่อ ซึ่งจริงๆ แล้วสวนแบบโมเดิร์นก็เป็นอีกสไตล์ที่ผมชอบ แต่ไม่ค่อยมีโอกาสได้ทำครับ

“ที่พิเศษอีกเรื่องคือสวนนี้ผมใช้เสาเข็มไมโครไพล์ยาว 18 เมตร ตอกลึกลงไปถึงชั้นดินดานทั้งบริเวณน้ำตกและบ่อปลาครับ ข้อดีคือถ้าเกิดปัญหาดินทรุดก็จะทรุดไม่มากแล้วก็หยุดทรุด แต่ถ้าใช้เสาเข็มหกเหลี่ยมทั่วไปถึงจะใช้เสายาวแค่ไหน ถ้าดินทรุดก็จะทรุดทั้งผืนและไม่รู้จะหยุดที่ตรงไหน ซึ่งจะเกิดความเสียหายได้มากกว่าครับ ถ้าเจ้าของบ้านมีงบประมาณพอ ผมก็อยากให้ลงทุนไปเลยครั้งเดียว เพื่อป้องกันการเกิดปัญหาในอนาคตซึ่ งจะแก้ไขยากและเป็นเรื่องใหญ่ครับ”

“คุณกิมเป็นคนที่ใส่ใจในรายละเอียดมาก อย่างเรื่องน้ำตก ผมมองว่าที่ตรงนี้คือสุขุมวิทนะ ทำไมถึงไม่ทำสวนให้เต็มพื้นที่ให้คุ้ม คุณกิมเว้นที่ว่างจากรั้วเข้ามาถึง 2 เมตร ซึ่งเขาให้เหตุผลเรื่องของสเกล การขยับน้ำตกเข้ามาทำให้มุมมองของสวนจากจุดต่างๆ อยู่ในระยะที่พอดีเหมาะสม รองรับกันทั้งหมดครับ คือเห็นในสิ่งที่เราไม่เห็นและไม่ได้คิดถึง ที่มหัศจรรย์ที่สุดคือความละเอียดและความยิ่งใหญ่ของการก่อสร้าง ไม่คิดว่าจะมีขั้นตอนยุ่งยากขนาดนี้ ตอกเสาเข็ม 20-30 ต้นลึกลงไปเป็นสิบเมตร ใช้รถเครน 5 คันยกต้นไม้และขนของต่างๆ จนเพื่อนที่อยู่บนคอนโดข้างบ้านต้องลงมาดู ตอนเริ่มแรกที่คุยกันเราได้เห็นแค่แปลน แต่พอเห็นขั้นตอนการทำงานก็เข้าใจและเปลี่ยนความคิดเลยครับ เราเองก็ไม่คิดว่าสวนจะออกมาสวยขนาดนี้ เหมือนสวรรค์ตก มาอยู่ในบ้านเลยครับ” เจ้าของบ้านกล่าวทิ้งท้ายอย่างอารมณ์ดี

ทางเดินในสวนออกแบบให้มีแพตเทิร์นที่ดูทันสมัย ด้านล่างเทปูนหนา 5 เซนติเมตรเพื่อป้องกันไม่ให้แผ่นหินเคลื่อนที่ เนื่องจากในบ้านมีผู้สูงอายุ ด้านบนแปะทับด้วยหินกาบแผ่นบางคละไปกับหินแกรนิตเก่า (หินสีน้ำตาล) ที่เจ้าของบ้านมี ซึ่งเป็นมรดกตกทอดจากคุณพ่อที่ได้มาจากคุณย่าอีกที เป็นหินที่ใช้ถ่วงเรือเวลาเดินทางไปค้าขายที่เมืองจีนในสมัยก่อน
ขอบแปลงใช้นั่งเล่น ขอบแปลงปลูกต้นไม้ปูด้วยแผ่นหินกาบบางที่ด้านบนสามารถใช้เป็นที่นั่งได้ เหมาะสำหรับแปลงปลูกต้นไม้ขนาดใหญ่ เป็นการใช้พื้นที่ให้เกิดประโยชน์ได้อย่างน่าสนใจ

ผสมผสานความร่วมสมัย ผู้ออกแบบเพิ่มลูกเล่นด้วยการใส่ความเป็นโมเดิร์นนิดๆ หน่อยๆ ผสมกับสวนป่า ด้วยการคุมโทนสีในสวน เลือกใช้โทนสีขาวและสีเทาในองค์ประกอบสวน เช่น การทำพื้นทรายล้างสีขาว การเลือกใช้แผ่นหินกาบสีเทา รวมไปถึงแพตเทิร์นการวางแผ่นปูพื้นหรือม้านั่งในสวนที่นำเส้นตรงและเส้นโค้งมาใช้
โชว์น้ำตกแบบชัดๆ ผู้ออกแบบทำฉากด้านหลังของน้ำตกให้คล้ายกับการทำเวที โดยโครงสร้างทั้งหมดเป็นปูนเสริมด้วยเหล็กที่ก่อให้เป็นชั้นเป็นขั้น แล้ววางหินมอสส์และหินชั้นประกอบกันขึ้นมาให้เป็นน้ำตก ซึ่งเป็นเทคนิคใหม่ที่นำมาใช้กับการออกแบบสวนนี้ การทำน้ำตกให้มีความสูงและมีหน้ากว้างก็เพื่อให้สามารถมองเห็นได้ชัดๆจากทุกมุมในสวน
เว้นระยะกะให้สวย สาเหตุที่เว้นระยะให้น้ำตกอยู่ห่างจากรั้วบ้านถึงประมาณ 2 เมตร ก็เนื่องจากพื้นที่เดิมมีต้นไม้ใหญ่ริมรั้วซึ่งอาจต้องขุดล้อมออกไป และด้วยขนาดพื้นที่และสเกลของสวน การเว้นระยะดังกล่าวทำให้มุมมองของสวนจากจุดต่างๆ อยู่ในระยะที่พอเหมาะพอดี รองรับกันทั้งหมด พื้นที่ว่างที่เว้นไว้ยังสามารถทำเป็นที่เก็บข้าวของเครื่องใช้ในการทำสวนได้ด้วย
ค้ำไว้แต่ไม่ใช้ไม้ ต้นไม้ใหญ่ที่นำมาปลูกในสวนส่วนใหญ่เป็นไม้ตุ้มที่ขุดล้อมมา ในระยะแรกที่รากยังไม่เติบโตยึดดินเพื่อช่วยพยุงต้นให้ตั้งตรงแข็งแรง ก็มักใช้ไม้ค้ำยันไว้ที่โคนต้น แต่สวนนี้ผู้ออกแบบใช้สะลิงดึงกิ่งต้นไว้กับอาคารแทน เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยค้ำยันต้นไม้ใหญ่ได้เช่นกัน

เรื่อง : วชิรพงศ์ หวลบุตตา

ภาพ : ฤทธิรงค์  จันทองสุข

นิตยสารบ้านและสวน เดือนมิถุนายน 2564