สรุป วิธีตอนกิ่งต้นไม้ แสนง่าย แบบเข้าใจและทำตามได้ไม่ยาก

วิธีตอนกิ่งต้นไม้ เป็นวิธีขยายพันธุ์ ที่ใช้กับพืชได้หลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น ฝรั่ง มะเฟือง มะนาว เลมอน ส้ม ลิ้นจี่ มะเดื่อฝรั่ง ทับทิม ชมพู่ มะม่วง นิยมทำบาดแผลด้วยการควั่นกิ่งจะออกรากได้ง่ายที่สุด

วิธีตอนกิ่ง (LAYERING) เป็นวิธีการขยายพันธุ์พืชวิธีหนึ่ง ที่ทำให้กิ่งพืชออกรากในขณะอยู่ติดกับต้นแม่ จากนั้นเมื่อกิ่งตอนนั้นออกรากดีแล้ว จึงตัดไปปลูกต่อไป โดยต้นใหม่ที่ได้จะมีลักษณะทางสายพันธุ์ เหมือนกับต้นแม่ทุกประการ แต่มีข้อเสียคือ ระบบรากของพืชไม่ค่อยแข็งแรง เนื่องจากไม่มีระบบรากแก้ว ส่วนใหญ่จะนิยมทำในฤดูฝน เพราะ ไม่ต้องคอยรดน้ำ โดยเลือกตอนกิ่งแก่ที่เจริญในปีที่แล้วหรือในปีเดียวกันก็ได้ แต่ต้องเป็นกิ่งที่แข็งแรง ไม่อ่อนหรือแก่เกินไป

วิธีตอนกิ่ง

อุปกรณ์การตอนกิ่งที่จำเป็น

  • มีดตอนกิ่ง เป็นมีดที่มีด้านคมโค้งหรือตรง มีลักษณะปลายแหลม ปลายโค้งเล็กน้อย ใช้เพื่อการควั่นกิ่งที่ต้องการจะตอน ปัจจุบันมีการดัดแปลงคีม สำหรับควั่นกิ่ง ซึ่งสะดวกในการใช้งานมากขึ้น
  • ตุ้มตอน ทำจากขุยมะพร้าวที่ดี เอาเส้นใยออกแล้ว ผ่านการแช่น้ำ 1 คืน บีบให้พอชื้น แล้วบรรจุในถุงพลาสติกขนาด 3 – 5 นิ้วหรือใหญ่กว่านั้น ขึ้นอยู่กับขนาดกิ่งที่ต้องการตอน ผูกปากถุงไว้ให้แน่น
  • กาบมะพร้าว อาจใช้แทนตุ้มตอน แต่ต้องแช่น้ำจนนุ่ม ทุบแผ่เป็นแผ่น ตัดกว้าง 5 – 10 เซนติเมตร แช่น้ำไว้จนกว่าจะนำมาใช้งาน
  • แผ่นพลาสติกใส ขนาดเท่ากาบมะพร้าว หรือใช้ถุงพลาสติกแทน
  • เชือกพลาสติก สำหรับมัดแผ่นพลาสติกกับกาบมะพร้าวให้ติดกับกิ่งตอน
  • ลวดตะกั่ว สำหรับวางขวางบนบาดแผล
วิธีตอนกิ่ง
เปลือกต้นไม้ที่ถูกควั่น

วิธีตอนกิ่ง มีกี่วิธี

การควั่นเปลือก

  1. เริ่มจากควั่นแผลบน ใช้มีดควั่นเปลือกตำแหน่งชิดใต้ข้อให้รอบกิ่ง โดยกดคมมีดเบา ๆ ให้ลึกเพียงสัมผัสเนื้อไม้ จากนั้นควั่นแผลล่างให้ห่างจากแผลบนลงมาประมาณเท่าเส้นรอบวงของกิ่ง หรือ 1.5 – 2.5 เซนติเมตร จะได้เป็นรอยวงแหวน 2 วง จากนั้นจึงกรีดเปลือกไม้ในแนวตั้งระหว่างแผลบนและล่าง แล้วลอกเปลือกออก
  2. ถัดมาให้ใช้มีดขูดกิ่งบริเวณรอยควั่น โดยวางคมมีดหรือสันมีดให้ต่ำกว่ารอยควั่นบนเล็กน้อยและขูดลงมาข้างล่างทางเดียว เพื่อไม่ให้รอยควั่นด้านบนช้ำ เพราะ เป็นตำแหน่งออกราก ถ้ารอยควั่นด้านบนช้ำจะไม่ออกราก การขูดต้องทำอย่างเบามือให้รอบกิ่งจนหมดความรู้สึกลื่นเมื่อสัมผัส

วิธีตอนกิ่ง ด้วยตุ้มตอน

  1. เลือกกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อนที่ปราศจากโรคและแมลง มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 5 – 10 มิลลิเมตรหรือมากกว่า (ขนาดเท่าดินสอ) ยาวประมาณ 50 เซนติเมตร โดยหากเป็นกิ่งที่เจริญตั้งขึ้น จะออกรากดีกว่ากิ่งที่ทอดเอียงในแนวระนาบหรือกิ่งที่ห้อยลง แล้วทำแผลบนกิ่งให้ชิดใต้ข้อ แซะเปลือก รวมถึงขูดเยื่อเจริญที่เป็นเมือกลื่น ๆ ออก แล้วทาฮอร์โมนเร่งราก ที่รอยควั่นด้านบน

Tips กรณีที่ต้นพันธุ์ดีมีอายุมาก กิ่งไม่สวยจำเป็นต้องตัดกิ่ง เพื่อให้กิ่งชุดใหม่แตกออกมาเสียก่อน แล้วจึงสามารถทำการตอนบนดิ่งชุดใหม่นั้นได้

  1. ใช้มีดผ่าตุ้มตอนให้แบะออก แล้วหุ้มบนบาดแผลของกิ่งตอน ให้ปลายตุ้มตอนอยู่ด้านล่าง มัดเชือกให้แน่นทั้งบนและล่างรอยแผล เพื่อไม่โยกคลอนและติดแนบแน่นกับกิ่ง เพราะถ้ามักไม่แน่นอาจทำให้การออกรากไม่ดีเท่าที่ควร
  2. หลังจากทำการตอนกิ่งไปแล้ว ควรหมั่นดูแลตุ้มตอนให้มีความชื้นอยู่เสมอ โดยสังเกตดูความชื้นของตุ้มตอน ถ้ายังมีฝ้าไอน้ำจับอยู่ที่ผิวของพลาสติกภายในตุ้มตอน แสดงว่า ความชื้นยังมีอยู่ แต่ถ้าหากไม่มีฝ้าไอน้ำจับ จำเป็นต้องให้น้ำตุ้มตอนเพิ่มเติมแบบชื้น แต่ไม่แฉะ จนกว่ากิ่งตอนจะออกราก หรือถ้าหากพบแมลงเข้าทำลาย ควรฉีดพ่นด้วยสารเคมี
  3. ประมาณ 2 – 3 สัปดาห์จะเริ่มแตกรากใหม่ และแทงผ่านวัสดุที่หุ้มภายในออกมาจนมองเห็นด้วยตาเปล่า เมื่อรากเปลี่ยนเป็นเหลืองแก่หรือสีน้ำตาล และปลายรากมีสีขาว จึงตัดแยกกิ่งตอนจากต้นแม่ แกะถุงพลาสติกตุ้มตอนออก ตัดแต่งใบและกิ่งออกทิ้งบ้างเพื่อลดการคายน้ำของใบให้มีปริมาณน้อยลง แล้วชำในถุงหรือกระถางให้ต้นสมบูรณ์ ปักหลักยึดไว้ให้แน่น ก่อนนำไปปลูกต่อ

วิธีตอนกิ่ง ด้วยถ้วยพลาสติกแทนตุ้มตอน

  1. เลือกกิ่งแม่ที่สมบูรณ์ แล้วควั่นกิ่งใต้ข้อเช่นเดียวกับการตอนกิ่งโดยใช้ตุ้มตอน แต่ให้ผูกไม้จิ้มฟันไว้ใต้แผลห่างจากจุดที่ควันกิ่งไว้ ประมาณ 2 – 4 เซนติเมตร เพื่อรองรับแก้วพลาสติก
  2. ผ่าถ้วยพลาสติกในแนวยาว แล้วสวมลงในกิ่งที่ควั่นไว้ โดยใช้ไม้จิ้มฟันเป็นตัวรับน้ำหนัก
  3. ใช้เทปกาวปิดรอยผ่าด้านข้าง แล้วใส่ดินปลูกที่รดน้ำพอชื้น หรือขุยมะพร้าวที่ผ่านการแช่น้ำไว้จนพอดี จากนั้นให้ลองกดเบา ๆ ให้กิ่งไม่ขยับ เพื่อทดสอบการรับน้ำหนักและความสมดุล
  4. ปิดฝาถ้วยพลาสติกให้สนิท ผนึกด้วยเทปกาวและรัดด้วยยาง เพื่อให้รากสามารถเจริญออกมาได้อย่างดี
  5. ใช้ไม้ค้ำไม่ให้กิ่งเอนหรือหัก จากนั้นให้ห่อถ้วยด้วยกระดาษหนังสือพิมพ์ เพื่อป้องกันแสงแดดและน้ำฝน
  6. ประมาณ 20 วัน จะเริ่มแตกรากใหม่ ซึ่งเมื่อสังเกตเห็นรากเต็มถ้วย จึงสามารถตัดแยกกิ่งตอนจากต้นแม่ แล้วนำไปชำในถุงหรือกระถางให้ต้นสมบูรณ์ได้เช่นเดียวกัน

Tips

  • ควรระวังอย่าให้วัสดุปลูกแฉะเกินไป เพราะ อาจทำให้กิ่งเน่าได้
  • ระยะเวลาในการแตกรากขึ้นอยู่กับชนิดพืชและความสมบูรณ์ของกิ่ง

อ่านเพิ่มเติม

ติดตามข้อมูลบ้านและสวนได้ที่นี่


อ่านเรื่องราวเทคนิคการขยายพันธุ์พืชด้วยวิธีต่าง ๆ ที่ได้จากประสบการณ์จริงเพิ่มเติมได้ที่