มา ย้อมเสื้อดำ ด้วยสีธรรมชาติกัน “ดีต่อเรา ดีต่อธรรมชาติ”

มา ย้อมเสื้อดำ ด้วยสีธรรมชาติ กันเถอะ

“ล่วงเลยมาเป็นเวลาหนึ่งเดือนกว่าแล้ว สำหรับความสูญเสียครั้งใหญ่คนไทยทุกคน กับการเสด็จสวรรคตของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และการร่วมกันแต่งกายไว้ทุกข์ก็เป็นอีกหนึ่งในการถวายความอาลัย ที่เราสามารถทำได้ ตามที่รัฐบาลเชิญชวนให้ประชาชนแต่งกายไว้ทุกข์เป็นเวลา 1ปี”

สำหรับใครที่มีความต้องการ “ย้อมเสื้อดำ” สำหรับใส่ในช่วงการถวายความอาลัยนี้ ผมขอแนะนำวิธี การย้อมผ้าด้วยสีธรรมชาติ ย้อมเสื้อดำด้วย “มะเกลือ” ที่ปลอดภัยไม่มีสารเคมีเจือปนแต่อย่างใดตลอดขั้นตอนการทำ ซึ่งไม่ก่อมลภาวะทางน้ำ (น้ำทิ้ง) ต่อไปอีกด้วย เรามาเริ่มกันเลยดีกว่าครับ

อุปกรณ์

1. ผลมะเกลือ
2. โคลน
3. ผ้ากรอง / ผ้าตาข่าย
4. เตาแก๊ส
5. หม้อนึ่ง
6. ถังเปล่า

ขั้นตอน

1.นำผลมะเกลือผสมกับน้ำ (อัตราส่วน มะเกลือต่อน้ำ 1:1) ก่อนนำมาบด หรือตำละเอียดให้ได้น้ำยางจากมะเกลือ พักน้ำยางมะเกลือที่ผสมกับน้ำไว้ประมาณ 1 ชั่วโมงหรือมากกว่า (ยิ่งพักน้ำไว้นานน้ำจะยิ่งดำ)

2.นำโคลนมากรองให้เหลือแต่น้ำ โดยไม่ให้เหลือเศษหินและกิ่งไม้

3.นำมะเกลือที่พักไว้ มากรองเอากากออกให้เหลือแต่น้ำ แล้วนำผ้าที่ต้องการจะย้อมสีดำลงไปแช่ เป็นเวลาอย่างน้อย 30 นาที (โบราณจะแช่กันไว้ข้ามวันเลยทีเดียว)

4.นำผ้าขึ้นจากน้ำมะเกลือ และแช่ลงในน้ำโคลนเพื่อฟิกซ์สี เป็นเวลาอย่างน้อย 30 นาที

5.ต่อมานำผ้าที่ได้ไปนึ่งในหม้อนึ่งที่เตรียมไว้ ขณะนึ่งควรกลับผ้าเป็นระยะ เพื่อความร้อนจะได้ทั่วถึงผ้า สีที่ได้มาจะสม่ำเสมอ ไม่ด่าง โดยควรนึ่งผ้าเป็นเวลาอย่างน้อย 10 นาที

นำผ้าที่ได้มาล้างน้ำสะอาด จนน้ำใส และนำไปตากให้แห้ง หากต้องการสีที่เข้มขึ้น ให้เราทำซ้ำจนกว่าจะได้สีดำที่ต้องการ

Tip

1. ถ้าไม่มีโคลน ให้ใช้ copper sulfate (จุนสี) แทนได้ในขั้นตอนการแช่โคลน แต่ก็จะกลายเป็นการย้อมกึ่งธรรมชาติแทน (มีสารเคมีเจือปน)
2. ถ้าอยากให้มีกลิ่นหอม สามารถใส่ใบเตยได้ขณะที่กำลังนึ่ง
3. เสื้อ 1 ตัว จะใช้ผลมะเกลือประมาณ ½ กิโลกรัม
4. การย้อมผ้าด้วยผลมะเกลือจะได้ผลดี (ติดสี) กับ ผ้าไหม และผ้าฝ้าย (cotton)

แม้ว่าการ “ย้อมเสื้อดำ” ด้วยมะเกลือจะดูยุ่งยาก และใช้เวลามากกว่าวิธีการย้อมด้วยสีเคมี แต่เมื่อเทียบกับผลที่ตามมาแล้ว การย้อมผ้าด้วยสีธรรมชาตินี้ ไม่ได้ก่อความยุ่งยากต่อส่วนรวม ไม่สร้างมลภาวะในน้ำเมื่อเราต้องทิ้งน้ำลงสู่แม่น้ำลำคลอง ซึ่งถ้าพวกเราทุกคนตระหนักถึงข้อนี้ได้ สังคมเราคงอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุขและยั่งยืนได้จริง

เรื่อง : รัชพล พานิชธนาคม

ภาพ :  ณัฐวุฒิ เพ็งคำภู

ขอบคุณข้อมูลและสถานที่ : ชามเริญ สตูดิโอ

ขอบคุณผู้ร่วมเดินทาง : กัญญารัตน์ เนตรประสม , จิรารัตน์ ศรีอ่ำดี , ไอรินทร์ ธนพิชัยศิลป์