สวนลำธารญี่ปุ่นแบบดั้งเดิม ที่ทำงานแห่งใหม่ของนักจัดสวน
วันนี้ บ้านและสวน มีโอกาสไปชมออฟฟิศใหม่ของ คุณภูริวัจน์ วรากิติยาวิโรจกุล เจ้าของและนักจัดสวนแห่ง Wabisabi Spirit ที่สะดุดตาตั้งแต่รั้วด้านหน้า ไปจนถึง สวนลำธารญี่ปุ่นแบบดั้งเดิม ที่ด้านใน
บริเวณรั้วด้านหน้าของที่นี่ ใช้เทคนิคการพับกระดาษของญี่ปุ่นที่เรียกว่า “โอริงามิ (折り紙)” มาเล่าเรื่อง เล่นกับการซ่อน-การบัง เผยให้เห็นลำต้นบางส่วนและพุ่มใบสวย ๆ ของเสม็ดขาวและประดู่แดง ลูกเล่นที่เหมือนอยู่ ๆ ต้นไม้ก็โผล่ขึ้นมา ปิด สวนลำธารญี่ปุ่นแบบดั้งเดิม และรับน้ำหนักโครงสร้างของบริเวณหัวน้ำตกด้านใน
“เดิมเราใช้ที่นี่เป็นที่สต็อคสินค้าและเป็นที่พักของพนักงานครับ แต่เมื่อตอนนี้บริษัทโตขึ้น พนักงานมากขึ้น สินค้าที่จำหน่ายก็มากขึ้น โชว์รูมและออฟฟิศเดิมที่การ์เด้นเซ็นเตอร์บางใหญ่ดูจะเล็กเกินไป เลยขยับขยายมาที่นี่ครับ” คุณภูริเริ่มเล่าให้ฟัง
“บริเวณสวนเดิมเป็นที่รกร้างครับ มีมะม่วง ขนุน ต้นไม้ใหญ่อยู่บางส่วน แรกเลยตั้งใจจะเก็บไว้ แต่พอต้องปรับพื้นที่ใหม่ เขาอยู่ไม่ได้เลยต้องล้อมย้ายออกไปครับ เรารีโนเวทบ้านเก่าของเดิมให้เป็นออฟฟิศสไตล์ญี่ปุ่น พื้นที่สวนข้างอาคารประมาณ 120 ตารางเมตร ตั้งใจจัดเป็นสวนโชว์ไว้ต้อนรับและคุยงานกับลูกค้า แสดงฝีมือจัดสวนของเรา ให้เห็นไอเดียการนำสินค้าต่าง ๆ ไปใช้ให้เหมาะสมครับ
“ถ้าพูดถึงสวนญี่ปุ่นส่วนใหญ่ก็จะนึกไปถึงสวนหินสวนกรวดกันเป็นส่วนใหญ่ แต่ที่นี่ผมตั้งใจยกเอาสวนธรรมชาติ (สวนจิเซ็น) ของญี่ปุ่นมาเล่า ออกแบบเป็น “สวนลำธาร” ซึ่งการเล่าเรื่องให้สมบูรณ์เห็นภาพจะต้องใช้พื้นที่ที่ยาวสักหน่อยครับ สวนในพื้นที่ที่มีลักษณะแคบยาวแบบนี้ จึงต้องมีเรื่องของการเตรียมพื้นที่ที่ต่างระดับ เพื่อให้น้ำไหลจากที่สูงลงที่ต่ำต้องเคลียร์หน้าน้ำยังไง การพิจารณามุมมองเพื่อจัดวางองค์ประกอบต่าง ๆ ในสวนอย่างไร สวนนี้เลยเป็นเหมือนที่เรียนรู้ของทีมงานในการทำงานออกแบบ ได้ลงมือปฏิบัติจริง และคิดแก้ปัญหาต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ในการทำงาน เช่น ถ้าต้องนำหินขนาดใหญ่ไปวางในสวน จะต้องมีการบริหารจัดการทำงานอย่างไร มีปัญหาอะไรที่จะเกิดขึ้นบ้าง จะช่วยให้เห็นภาพได้มากขึ้นครับ”
ภาพสวนในพื้นที่ที่มีหน้ากว้างประมาณ 5 เมตร แต่เป็นเนินสูงถึง 1 เมตร ที่เห็นตรงหน้าต่างไปจากสวนญี่ปุ่นทั่วไปที่เคยเห็น ให้ความรู้สึกเหมือนอยู่ริมลำธารบนเนินเขาในป่าสักแห่ง ริมลำธารเต็มไปด้วยก้อนหินที่มีรูปทรงและสีสันแปลกตา ต้นไม้ใหญ่ฟอร์มสวยที่แตกกิ่งทอดล้อไปกับไม้พุ่มไม้ดอกที่อยู่ด้านล่าง ดุจดังภาพวาดที่ธรรมชาติรังสรรค์ “ที่ญี่ปุ่นมักจะสร้างบ้าน วัด วัง ตามแหล่งธรรมชาติ ใกล้ภูเขา ใกล้น้ำตกครับ เราจำลองบรรยากาศให้คล้ายลักษณะดังกล่าว ปรับพื้นที่ไล่สโลปให้มีลักษณะเป็นเนินเขาตามธรรมชาติเพื่อให้น้ำจากหัวน้ำตกค่อย ๆ ไหลลงมาตามลำธาร ทำรั้วให้สูงกว่าปกติ เพื่อใช้เป็นกำแพงกันดินรับน้ำหนักโครงสร้างของบริเวณหัวน้ำตก”
แต่ก็มีการนำมาใช้ตกแต่งสวนเพื่อความสวยงาม สิ่งที่สำคัญคือถ่านไม้พวกนี้ค่อนข้างเปราะบางหากโดนกระแทกหรือต้องรับน้ำหนัก จึงไม่ควรปูในที่ที่ต้องถูกเหยียบย่ำเดินสัญจรไปมา
จุดเด่นอีกอย่างที่สังเกตเห็นได้ชัดคือ หินประดับสวนที่มีความหลากหลาย ซึ่งคุณภูริอธิบายให้ฟังว่า “ผมใช้หินมากกว่า 10 ชนิดครับ มีทั้งหินของบ้านเรา เช่น หินภูเขาไฟจากบุรีรัมย์ หินแม่น้ำ หินฟองน้ำ หินกาบดำ หินภูเขา หินแกรนิต หินพัทลุง ทั้งหมดเป็นหินที่ผมเก็บสะสมไว้ ที่เราใช้หินหลายชนิดเพื่อแสดงให้เห็นว่าหินแต่ละชนิดจะเหมาะกับพื้นที่ที่ต่างกัน และให้ฟีลลิ่งที่ต่างกัน หินที่ควรเลือกใช้ในสวนลำธารญี่ปุ่นควรเป็นหินที่มีตำหนิที่ดูเป็นธรรมชาติมากที่สุด แม้จะได้มาจากการระเบิดหรือขุดด้วยรถแม็คโคร ก็ต้องหันให้เห็นเหลี่ยมมุมที่เกิดจากฝีมือมนุษย์ให้น้อยที่สุด ซึ่งในบ้านเราจะหาหินลักษณะนี้ได้ค่อนข้างยาก ถ้าผมเจอก็จะซื้อเก็บไว้ครับ
การใช้หินหลายชนิดรวมกันในบริเวณเดียวควรพิจารณาที่เท็กซ์เจอร์และโทนสีที่ไปด้วยกันได้ อาจจะใช้หินที่มีสีเด่นต่างออกไปในบางจุดเพื่อสร้างไฮไลท์ให้มุมสวน ไม่ให้สวนดูน่าเบื่อ ตำแหน่งวางหินพิจารณาจากมุมมองที่ต้องการโชว์หิน ใช้หลักการวางหินในการจัดสวนทั่วไป วางก้อนเล็กเพื่อเสริมให้ก้อนใหญ่เด่นมากขึ้น สร้างความหลากหลายแต่ยังต้องดูเป็นธรรมชาติครับ
“ต้นไม้ใหญ่ที่เหมาะสำหรับสวนลำธารญี่ปุ่นจะเป็นต้นไม้ที่ผมเรียกว่า “ปล่อยฟอร์มหลุด” เราไม่ไปวุ่นวายกับเขามาก ปล่อยให้เขาเติบโตไปตามธรรมชาติ แต่ก็ต้องมีลีลาสวยงามตามสไตล์สวนญี่ปุ่น อาจจะไม่สวยสมบูรณ์เป๊ะ ดูแคระ ๆ แกร็น ๆ พุ่มใบด้านบนทึบ แต่ก็ต้องให้แสงรอดผ่านพุ่มใบมาถึงต้นไม้ข้างล่างได้ ส่วนด้านล่างโปร่งเพื่อเปิดมุมมองเสพย์ภาพสวนในระดับสายตาได้ ซึ่งต้องมีการตัดแต่งช่วยครับ แต่ต้องตัดแต่งให้ดูธรรมชาติมากที่สุด นักออกแบบและคนตัดแต่งต้องทำงานร่วมกัน รู้จริตกันครับ คนตัดจะรู้ว่าคนจัดต้องการแบบไหน กิ่งไหนต้องตัด กิ่งไหนควรเก็บ กิ่งของต้นนี้ล้อกับกิ่งต้นนั้น ล้อกับตะเกียงหินตรงโน้น เป็นเรื่องของศิลปะครับ เช่นเดียวกับไม้ระดับล่าง เราต้องรู้ว่าต้นไม้ที่นำมาใช้ฟอร์มต้นเป็นยังไง โตเต็มที่ได้แค่ไหน โดยเฉพาะไม้ระดับสายตาต้องตัดแต่งคุมทรงพุ่มและขนาดต้นเพื่อให้ภาพรวมของสวนสวยในระยะยาว
“ส่วนต้นไม้ด้านล่างในระดับสายตาทั้งที่ยืนก็มองเห็น นั่งก็มองเห็น จะใส่ไม้ดอกที่ออกดอกตามฤดู เช่น กล้วยไม้ดิน กุยช่ายฮาวาย อาซาเลีย ไอริส มะลิน้ำ ฮอสต้า เพราะในสวนญี่ปุ่นธรรมชาติตามภูเขาก็จะมีไม้ดอกผสมอยู่ด้วยเป็นปกติ เราจะไม่ได้บังคับต้นไม้ครับ ปล่อยให้เขาออกดอกหมุนเวียนตามช่วงเวลาตามธรรมชาติของเขาครับ”
ออฟฟิศใหม่ของ Wabisabi Spirit แห่งนี้ เปิดต้อนรับเฉพาะลูกค้าจัดสวนของบริษัทฯ แต่ถ้าสนใจชมสินค้า ไม่ว่าจะเป็นตะเกียงหิน หินประดับ ของตกแต่งสวนนำเข้าจากญี่ปุ่น รวมไปถึงพันธุ์ไม้แปลก ๆ สามารถเข้าชมได้ที่การ์เด้นเซ็นเตอร์บางใหญ่ หรือจะอินบ็อกซ์ไปสอบถามพูดคุยผ่านทางเพจเฟซบุ๊กได้เช่นกัน
Owner & Garden Design : บริษัท Wabisabi Spirit โดยคุณภูริวัจน์ วรากิติยาวิโรจกุล
Page : Wabisabi Spirit รับจัดสวนญี่ปุ่น จำหน่ายหิน ตะเกียง อุปกรณ์ตกแต่งสวนญี่ปุ่น
เรื่อง : วชิรพงศ์ หวลบุตตา
ภาพ : สิทธิศักดิ์ น้ำคำ
