กิจกรรมในสวน ที่สร้างการเรียนรู้แก่เด็กๆร่วมกับธรรมชาติ

ช่วงเวลานี้คงเป็นช่วงเวลาที่ยากลำบากของทุกคน โดยเฉพาะครอบครัวที่มีเด็กๆอยู่ในบ้าน เพราะนอกจากจะต้องเรียนที่บ้านแล้ว ยังไม่สามารถออกไปเที่ยวเล่นหรือทำกิจกรรมที่สร้างเสริมพัฒนาการได้

เราจึงขอพาทุกคนในครอบครัวเข้าไปในสวนเพื่อสํารวจหาเมล็ดพันธุ์ของดอกไม้แล้วเริ่มต้นปลูกดอกไม้ให้สวนของเราให้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง อีกทั้งยังเสนอกิจกรรมในสวนง่ายๆที่ปลอดภัยเหมาะสมกับเด็กและทุกคนในครอบครัวจากดอกไม้ใบหญ้ารอบตัว

เมล็ดของหงอนไก่ไทยเมื่อแก่จะเป็นสีดํา เห็นได้ชัดเจนอยู่บริเวณด้านล่างของก้านดอกที่จะมีลักษณะเหมือนดอกแห้งก่อนหลุดร่วงไป

เนื่องจากดาวกระจายต้นหนึ่งจะออกดอกมากอย่างสม่ําเสมอ ทําให้มีเมล็ดมากไปด้วย เราจึงสามารถเก็บเมล็ดพันธุ์ได้เรื่อยๆตลอดอายุของต้นไม้ จากนั้นนําไปตากแดดเพื่อไล่ความชื้น แล้วจึงเก็บใส่ซองหรือภาชนะที่มิดชิดเพื่อเก็บไว้ปลูกในครั้งต่อไป

หาเมล็ดจากต้น

โดยทั่วไปแล้วต้นไม้สามารถขยายพันธุ์ได้หลายรูปแบบ แต่สําหรับดอกดาวเรืองหรือดอกไม้ชนิดอื่นในวงศ์ Asteraceae การขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดเป็นวิธีที่ง่ายและสะดวกที่สุด เพราะใช้ระยะเวลาเพาะกล้าไม่นานมาก อีกทั้งในหนึ่งต้นก็มีเมล็ดเยอะ จึงสามารถขยายพันธุ์หลายต้นพร้อมกันได้ ต้นไม้ในวงศ์นี้ที่เรารู้จักกันดีก็ได้แก่ ทานตะวัน ดาวเรือง ดาวกระจาย รักเร่ บานชื่น สร้อยทอง ปืนนกไส้ นอกจากนี้ยังมีดอกไม้ในวงศ์บานไม่รู้โรยหรือ Amaranthaceaeได้แก่บานไม่รู้โรย หงอนไก่ ผักเป็ดแดง ที่ใช้วิธีเพาะปลูกด้วยเมล็ดได้ง่ายและโตเร็วเช่นกัน โดยเมล็ดจะอยู่บริเวณเกสรเดิมของดอกหรือบริเวณโคนของก้านดอกซึ่งสามารถสังเกตได้ไม่ยาก

ระหว่างดอกไม้บานจะเป็นช่วงเวลาดีๆที่เด็กจะได้เห็นสิ่งมีชีวิตจําพวกแมลงอย่างผึ้ง แมลงปอ หรือผีเสื้อมาหาอาหารในบริเวณดังกล่าว ทําให้พวกเขาเข้าใจความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตต่างๆในระบบนิเวศได้ดีขึ้น

นอกเหนือจากเป็นการพัฒนาการเรียนรู้ของเด็กกับธรรมชาติแล้ว ยังเป็นการสร้างความสัมพันธ์ของคนรุ่นต่างๆในครอบครัว รวมถึงฝึกให้เด็กๆรู้จักความรับผิดชอบผ่านการดูแลแปลงปลูกด้ว

เริ่มเพาะปลูก

ตามธรรมชาติแล้ว เมื่อเมล็ดต้นไม้เหล่านี้หล่นลงดินณที่ใด หากได้ปัจจัยที่พร้อมอย่างแสงแดดและความชื้นที่เหมาะสม ก็พร้อมจะงอกเป็นต้นใหม่ได้เสมอ แต่เราสามารถช่วยเพิ่มปัจจัยการเจริญเติบโตได้ โดยการเตรียมแปลงปลูกที่พรวนดินให้ร่วนเพื่อให้ระบายน้ําได้ดี เนื่องจากต้นไม้เหล่านี้ส่วนมากไม่ชอบที่แฉะ ยกเว้นหงอนไก่ไทยที่สามารถเจริญเติบโตได้ จากนั้นเติมปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยเคมี สูตร16-16-16เพื่อเพิ่มแร่ธาตุลงในดิน แล้วโรยเมล็ดบนดินหรือฝังกลบในดินลึกประมาณ1เซนติเมตร รดน้ําอย่างสม่ําเสมอ วันละ1ครั้ง แต่ควรสังเกตไม่ให้ดินแฉะจนเกินไป ภายใน7–10วันก็จะเริ่มงอกเป็นต้นใหม่ได้ในที่สุด โดยเมล็ดส่วนใหญ่จะงอกภายใน5–7วัน จากนั้นจะใช้เวลา2–3เดือนจึงออกดอก ซึ่งหากชวนเด็กๆในครอบครัวมาร่วมปลูกด้วยก็จะช่วยให้พวกเขาเข้าใจถึงวิวัฒนาการการเจริญเติบโตขั้นพื้นฐานของต้นไม้ ตั้งแต่ระยะการเก็บเมล็ดปลูกจนโตเป็นต้นอ่อน ต้นกําลังโต ผลิดอก และได้เห็นขั้นตอนการผสมเกสรโดยผีเสื้อและผึ้ง จนนําไปสู่การติดเมล็ดอีกครั้ง

กระถางรูปทรงต่างๆหลากสไตล์ที่ปลูกดาวเรืองสายพันธุ์ฝรั่งเศสนํามาจัดวางริมประตูเข้าบ้าน ด้วยสีสันที่สดใสของดอกไม้ช่วยทําให้มุมนั้นๆดูน่ามองขึ้นได้

ยังมีกิจกรรมเกี่ยวกับการเล่นดอกไม้ใบหญ้าและสิ่งต่างๆในธรรมชาติอีกมากมาย ลองหาไอเดียได้จากหนังสือ Play with Flowers & Leaves เล่นกับดอกไม้ใบหญ้า และ Nature Learn ห้องเรียนธรรมชาติ ของสํานักพิมพ์บ้านและสวน

ประดับในสวน

นอกจากเราจะปลูกดอกไม้เหล่านี้รวมกันเป็นแปลงเดียวแล้ว ยังสามารถนําไปจัดวางเป็นองค์ประกอบต่างๆภายในสวนได้อีกด้วย โดยปลูกแทรกไปกับต้นไม้ชนิดอื่นที่มีระดับความสูงไม่เกิน 1เมตร หรือตามระยะความสูงของดอกไม้เหล่านี้ เพื่อปกปิดแนวไม้พุ่มที่แหว่งเป็นช่อง รวมถึงช่วยเพิ่มสีสันหรือผิวสัมผัสที่สวยงามในบริเวณดังกล่าว ด้วยคุณสมบัติที่เป็นไม้ล้มลุกคลุมดินที่มีกิ่งก้านแตกแขนงมาก จึงสามารถปลูกในระยะถี่ได้ และปลูกรวมกันเป็นแนวแปลงเพื่อกันขอบหรือบดบังสายตาได้หากใครมีบริเวณบ้านจํากัด ก็สามารถปลูกต้นไม้ตระกูลทานตะวันและบานไม่รู้โรยในกระถางสําหรับวางตกแต่งทั้งภายในและภายนอกบ้านได้ แต่ต้องเป็นบริเวณที่ได้รับแสงแดดตลอดทั้งวันและมีการระบายน้ําที่ดี โดยเมื่อต้นสูงเกิน40เมตร ควรหาไม้รวกปักลงดินและมัดไว้กับลําต้นเพื่อค้ํายันต้นไม้ไม่ให้ล้ม

ทุ่งหญ้าดูสดใสขึ้นด้วยดอกไม้หลากสีสันปลูกผสมกันเป็นแนวทางเดินสร้างความรู้สึกดีๆให้แก่ผู้ที่เดินผ่าน

กิจกรรมภายในงานบ้านและสวนแฟร์ที่ผ่านมา เรามีเวิร์คชอปในบรรยากาศของสวนหลังบ้านให้เด็กๆหรือประชาชนที่สนใจได้ลองทําแมนดาลาจากดอกไม้หลากหลายชนิด

ดอกดาวกระจายและปืนนกไส้ก็สามารถนํามาจัดใส่โหลแก้วง่ายๆ วางตกแต่งตามมุมต่างๆของบ้านเพื่อสร้างความสวยงามได้เสมอ

เล่นกับดอกไม้ใบหญ้า

นอกจากเราจะปลูกไม้ดอกเหล่านี้เพื่อความสวยงามแล้ว ยังสามารถใช้ประโยชน์จากดอกไม้ดังกล่าวได้อีกด้วย โดยเฉพาะครอบครัวที่มีสมาชิกเป็นเด็กเล็ก ข้อดีอย่างแรกคือ ต้นไม้และดอกไม้เหล่านี้เป็นวัสดุจากธรรมชาติที่ปราศจากการปรุงแต่งจากพลาสติกหรือเคมี ไม่ว่าเด็กสัมผัสส่วนใดก็จะมีความปลอดภัยมากกว่าของเล่นทั่วไป นอกจากนี้ยังมีส่วนช่วยปลูกฝังให้เด็กสามารถใช้ชีวิตใกล้ชิดกับธรรมชาติและบ่มเพาะจินตนาการที่มีผลสําคัญต่อการช่วยเสริมสร้างพัฒนาการการเรียนรู้ที่ดีผ่านการทํากิจกรรมศิลปะอีกด้วยยกตัวอย่างเช่น แมนดาลาเป็นศิลปะอย่างหนึ่งจากทิเบตและอินเดีย ซึ่งประยุกต์ใช้กับการเล่นกับดอกไม้ใบหญ้าได้ โดยจะใช้ดอกไม้ กลีบดอก หรือองค์ประกอบต่างๆของต้นไม้วางเรียงเป็นวงกลมตามจินตนาการในรูปแบบต่างๆเพื่อสร้างสมาธิ ซึ่งมีผลการวิจัยยืนยันแล้วว่า การให้เด็กมีสมาธิจดจ่อกับวงกลมนานๆจะช่วยดึงสายตาสู่จุดกึ่งกลางภาพ ซึ่งมีลักษณะการทํางานเช่นเดียวกับระบบประสาทตาและสมองทั้งซีกซ้ายและขวา ส่งผลให้เกิดสภาวะสมดุล เป็นการฝึกจิตและสมาธิรูปแบบ

ย้อมผ้าจากดอกดาวเรือง

นอกจากเด็กๆจะได้เรียนรู้ผ่านการเจริญเติบโตของต้นไม้ รวมไปถึงได้ลองเล่นกับดอกไม้ใบหญ้าอย่างสนุกสนานแล้ว เรายังมีเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยที่ไม่ควรลืมอย่างดาวเรืองที่อาจเริ่มเหี่ยวในไม่ช้าหลังปักแจกันหรืออยู่บนต้นก็ยังสามารถนํามาใช้ประโยชน์ได้อีกอย่างเช่น การย้อมผ้า ซึ่งมีวิธีการง่ายๆดังนี้