โอบกอดของสวนป่าริมคลองในพื้นที่ 70 ตารางเมตร

หลังจากที่ คุณโหน่ง – นาวาเอกพิพัฒน์ การจันดา ตัดสินใจซื้อบ้านหลังนี้และรีโนเวตใหม่ เพื่อปรับฟังก์ชันการใช้งานให้เหมาะสมกับไลฟ์สไตล์ของครอบครัว และอยากทำสวนป่าริมคลองบริเวณรอบบ้านในบรรยากาศร่มรื่นให้ คุณพลอย – พัทธ์ธีรา การจันดา ภรรยา ซึ่งทำงานและดูแลลูกสาว น้องพราวด์เพิร์ล อยู่ที่บ้านเป็นส่วนใหญ่ การตามหานักจัดสวนในแบบที่ชอบจึงเริ่มต้นขึ้น

เจ้าของ : นาวาเอกพิพัฒน์ – คุณพัทธ์ธีรา การจันดา

ออกแบบ : Ayothaya Landscape โดยคุณทิวา อ่อนสุวรรณ โทรศัพท์ 09-2684-9835  

ถัดจากลานจอดรถมองเห็นสวนหน้าบ้านในบรรยากาศร่มครึ้มเหมือนป่าย่อมๆ มีบ่อปลาคาร์ฟขนาดใหญ่อยู่ริมระเบียงไม้ซึ่งช่วยบังระบบกรองบ่อปลาที่อยู่ด้านล่าง

“ตอนที่ทำบ้านก็อยากทำสวนไปด้วยพร้อมกัน ผมเสิร์ชในกูเกิ้ลด้วยคำว่า ‘สวนป่า’ คลิกเข้าไปดูรูปสวนที่เราชอบ ดูอยู่หลายเจ้าเลยครับ แต่มาสะดุดตาและถูกใจสไตล์การจัดสวนของ คุณต้อง – ทิวา อ่อนสุวรรณ เลยตามเข้าไปดูผลงานที่เพจของเขา และมีโอกาสได้ไปดูผลงานจริงที่ร้านกาแฟในปั๊มแห่งหนึ่งที่นนทบุรี เป็นสวนป่าเล็ก ๆ ที่มีขนาดพื้นที่ใกล้เคียงกับที่บ้าน มีน้ำตกและบ่อปลาแบบที่เราชอบ ได้ข้อมูลมาว่าสวนแห่งนี้จัดมาได้สักพักใหญ่ แต่ก็ยังดูสวยงามร่มรื่น ตอนนั้นคิดว่านอกจากออกแบบไว้ได้ดีแล้ว เจ้าของเองก็ดูแลสวนได้ดีไม่แพ้กัน เราเองก็น่าจะรอดนะ ถึงแม้ไม่มีความรู้เรื่องการดูแลสวนก็ตาม  

ทางเดินจากลานจอดรถเข้าสู่บริเวณสวน พื้นโรยกรวดแม่น้ำเม็ดเล็กสีน้ำตาล วางแผ่นหินแกรนิตขนาดใหญ่เป็นทางเดิน ตกแต่งด้วยก้อนหินและปลูกต้นไม้เติมสีเขียว ต้อนรับสู่สวนป่าที่อยู่ด้านใน มุมนี้ตกแต่งแบบเรียบง่าย เน้นการใช้งานเป็นประจำที่ไม่ต้องดูแลรักษาให้ยุ่งยาก
บริเวณหน้าบ้านตั้งใจทำเป็นระเบียงไม้ขนาดใหญ่ใช้นั่งพักผ่อน และทำกิจกรรมต่างๆ ของครอบครัว เพิ่มลูกเล่นด้วยการทำสเต็ปต่างระดับ ช่วยให้ลานระเบียงโล่งกว้างดูไม่ราบเรียบจนเกินไป ด้านล่างซ่อนระบบบำบัดของบ้านไว้ เจาะช่องปลูกต้นไม้ ช่วยสร้างร่มเงาและดึงสีเขียวให้เข้ามาใกล้บ้านยิ่งขึ้น
บ่อปลาลึก 1.20 เมตร ก้นบ่อลงเข็มยาว 3 เมตร ช่วยรีบน้ำหนักเพิ่มความแข็งแรง ตั้งใจออกแบบให้ขนาดบ่อมีความกว้างเท่ากับความกว้างของประตูบ้าน เพื่อให้ดูสมดุลกัน

“บ้านเราเป็นเมืองร้อน แดดแรง ผมคิดว่าจัดสวนป่าน่าจะเหมาะที่สุดครับ และบอกคุณต้องว่าอยากได้น้ำตกกับลำธารด้วย เพราะตั้งใจจะเลี้ยงปลา เราเปิดโอกาสให้เขาออกแบบอย่างเต็มที่ ขอให้เน้นสวนหน้าบ้านเป็นหลักแค่นั้นพอ ที่เหลือก็แล้วแต่คุณต้อง

“ตอนที่เริ่มคุยกันคุณต้องแค่บอกคร่าว ๆ ว่าจะทำอะไรบ้าง ปลูกต้นไม้ตรงไหน แต่ไม่ได้ลงรายละเอียดมากนัก แรก ๆ ก็คิดนะครับว่าทำไมราคาค่าจัดสวนสูงจัง ออกมาจะโอเคไหม แต่เราตามดูผลงานของเขาตั้งแต่เริ่ม ได้รู้ว่าจบทางด้านออกแบบจัดสวนมาโดยตรง ได้เห็นผลงานจริงแค่ที่เดียวยังถูกใจเลย ยิ่งพอมาเห็นการทำงานที่จริงจัง เห็นรายละเอียดในการทำงาน ทราบเหตุผลและที่มาที่ไปต่าง ๆ ก็เข้าใจและยิ่งมั่นใจครับ ในเวลาแค่ 2 สัปดาห์ที่จัดสวนก็เห็นความคืบหน้าและความเปลี่ยนแปลงทุกวัน ก็มองเห็นถึงความตั้งใจของเขาครับ”

น้ำตกเล็กๆ ที่ตั้งใจออกแบบให้ซ่อนอยู่ในหลืบชิดเข้าไปด้านในติดกับรั้วบ้าน มีต้นและกิ่งของต้นแก้วป่าบังไว้ให้ดูลึกลับน่าค้นหา ชั้นน้ำตกก่อด้วยหินแกรนิตที่มีความแข็งแรงดูเป็นธรรมชาติ และหินฟองน้ำที่มอสส์และต้นไม้สามารถยึดเกาะเจริญเติบโตได้ง่าย
น้ำตกขนาดเล็กที่มีเพียง 2 ชั้น แต่ก็พิถีพิถันตั้งใจออกแบบให้มีแอ่งน้ำเล็กๆ ปลูกกนกนารีและต้นไม้ต่างๆ แทรกตามก้อนหินให้ดูสมจริงตามสภาพธรรมชาติ ปลายลำธารมาสุดที่บ่อปลาเป็นน้ำตกเล็กๆ สร้างเสียงน้ำไหลให้สวนดูมีความเคลื่อนไหวและมีชีวิต

เมื่อมองจากในบ้านเห็นบ่อปลาขนาดใหญ่ที่ติดอยู่กับระเบียงไม้กว้าง ถัดไปเป็นสวนป่าที่ดูร่มรื่นภายใต้ร่มเงาต้นไม้ใหญ่กว่า 10 ต้น และยังเต็มไปด้วยไม้พุ่มไม้คลุมดินใหญ่น้อยอีกหลากหลายชนิดที่แทรกอยู่ตามมุมต่าง ๆ ในสวน  ได้ยินเสียงน้ำตกไหลลงแอ่งน้ำก่อนจะทิ้งตัวลงในบ่อปลา สวนป่าเล็กๆ ที่หน้าบ้านในพื้นที่แค่ 70 ตารางวา ถือว่าเป็นการจัดสรรและใช้สอยพื้นที่ได้อย่างน่าสนใจทีเดียว

“ตอนที่เข้ามาดูครั้งแรกบ้านยังทำไม่เสร็จครับ ด้านหน้าเป็นระเบียงไม้ค่อนข้างกว้าง มีบ่อปลาขนาดใหญ่ ถัดไปเป็นพื้นที่โล่ง ๆ สำหรับจัดสวน ผมคิดว่าระเบียงมีพื้นที่แคบเกินไป หากเปิดประตูแล้วจะเหลือที่ให้เดินค่อนข้างน้อย จึงเสนอให้เปิดสเปซให้กว้างขึ้น ส่วนบ่อปลาทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่คุณโหน่งลงเสาเข็มและขึ้นโครงสร้างไว้แล้วนั้น ผมไม่ได้เปลี่ยนแปลงอะไรมาก แค่ขอปรับขนาดบ่อให้ใหญ่ขึ้นให้รับกับขนาดของบานประตูเข้าบ้าน เมื่อมองออกมาจะเห็นบ่อปลาและสวนในสัดส่วนที่พอเหมาะพอดีกัน รูปทรงบ่อที่อาจดูขัดกับสวนป่า ผมแก้ปัญหาด้วยการใช้ต้นไม้มาเสริมเพื่อปรับให้ดูเป็นธรรมชาติมากยิ่งขึ้น เนื่องจากลานระเบียงนี้ค่อนข้างกว้าง ผมตั้งใจปลูกเสลา จิกน้ำ และระฆังเงินที่บริเวณทางเข้าทำเป็นซุ้มโดยใช้ต้นไม้เพื่อเพิ่มความร่มรื่นครับ

เอกลักษณ์อย่างหนึ่งของคุณต้องคือชอบปลูกไม้ใหญ่ไว้ที่ปลายสุดของสวน เพื่อใช้เป็นแบล็กกราวนด์ และบล็อกสายตาจากภายนอก สร้างความเป็นส่วนตัวให้พื้นที่ภายในบ้าน บนต้นไม้ใหญ่ติดพวกเฟินเกาะไว้เพิ่ม เพื่อให้สวนป่าดูมีรายละเอียดมากขึ้น
ด้านข้างบ้านมีพื้นที่แคบมาก จึงออกแบบให้มีแค่ทางเดินแผ่นหินบนพื้นโรยกรวด ปลูกต้นไม้นิดๆ หน่อยๆ ดูแลง่ายๆ
เนื่องจากลมพัดเข้าเข้าทางหลังบ้าน คุณโหน่งจึงตัดสินใจทุบผนังทำเป็นประตูบานเฟี้ยมขนาดใหญ่ ย้ายห้องครัวเปลี่ยนเป็นห้องนั่งเล่น พื้นที่ว่างเล็กๆ คุณต้องจัดเป็นมุมสวนแบบง่ายๆ ปลูกต้นแก้วต้นใหญ่ไว้ให้ร่มเงา
ด้านหลังบ้านติดริมคลอง แต่มีพื้นที่ไม่มากนัก ปลูกแค่เพียงไม้พุ่มสร้างขอบเขต พื้นโรยกรวดปูแผ่นทางเดินดูเรียบง่าย แต่ก็ใช้ประโยชน์ได้จริง

“โจทย์ที่ได้มามีแค่อยากได้พื้นที่นั่งเล่นหน้าบ้านที่ดูร่มรื่น พื้นที่เดิมเป็นพื้นราบและเป็นดินเลน จึงต้องมีการปรับพื้นที่และดินปลูกต้นไม้กันใหม่ ผมใช้ดินที่ได้จากการขุดบ่อมาทำเป็นเนินในบางส่วน ทำให้เป็นพื้นที่ต่างระดับที่ช่วยเพิ่มลูกเล่นและเรื่องราวในสวน สร้างความเคลื่อนไหวและทำให้เป็นสวนป่าที่สมบูรณ์ด้วยน้ำตก แต่ออกแบบให้น้ำตกถูกต้นไม้กิ่งไม้บัง ทำให้รู้สึกน่าค้นหา ก่อหินแกรนิตและหินฟองน้ำเป็นน้ำตกแบบง่าย ๆ สูงแค่ 2 ชั้น มีน้ำไหลลงมาเบา ๆ

“ด้วยความที่พื้นที่ค่อนข้างน้อย การปลูกต้นไม้จึงใช้วิธีปลูกรอบ ๆ นอกติดรั้วบ้าน เพื่อให้รู้สึกเหมือนต้นไม้โอบล้อมบ้านไว้ ซึ่งพอจะช่วยให้ลืมว่าพื้นที่มีขนาดเล็กได้ ผมเลือกปลูกต้นไม้ใหญ่เพราะต้องการบล็อกมุมมองจากภายนอกสร้างความเป็นส่วนตัว แต่ต้องเลือกต้นที่มีทรงสูงและโปร่ง เพื่อไม่ให้รู้สึกอึดอัด รวมถึงไม้ระดับกลางและระดับล่างก็ต้องไม่เตี้ยจนเกินไป เล่นที่ระดับความสูงในแนวตั้งแทนแนวราบที่มีพื้นที่น้อย ต้นไม้ที่ใช้ก็เป็นที่นิยมในสวนทรอปิคัลทั่วไป แต่ไม้พุ่มและไม้ระดับล่างผมเลือกใช้ไม้ในร่มเป็นส่วนใหญ่ เพื่อป้องกันปัญหาต้นไม้ตายในอนาคต ถ้าไม้ต้นโตขึ้นและแตกกิ่งมากจนด้านล่างร่ม แสงส่องผ่านลงมาได้น้อย”

คุณโหน่งเอ่ยทิ้งท้ายอย่างมีความสุขว่า “คุณต้องติดตั้งระบบให้น้ำอัตโนมัติไว้ให้ทั้งหมดแล้วครับ ดินที่ใช้ปลูกต้นไม้ก็ผสมขึ้นมาใหม่ ปัญหาเรื่องแมลงเรื่องโรคก็มีแค่เล็ก ๆ น้อย ๆ ผมดูแลสวนเอง แต่ก็ให้ทีมคุณต้องเข้ามาช่วยดูแลเช็กต้นไม้ให้ปุ๋ยทุกเดือนด้วยครับ ถ้าถามว่าคุ้มค่ากับเงินที่จ่ายไปไหม ตอบได้เลยว่าไม่ผิดหวัง และคุ้มค่ามาก ๆ ครับ”

ภาพครอบครัวที่พูดคุยนั่งเล่นอย่างสบายอารมณ์อยู่บริเวณริมบ่อปลาท่ามกลางสวนที่สวยงามดั่งภาพวาด ก็พอจะเป็นคำตอบได้ดีว่าเจ้าของบ้านมีความสุขกับสวนแห่งนี้มากจริง ๆ

พื้นระเบียงหน้าบ้านปูแผ่นไม้เทียม ซึ่งดูแลรักษาง่ายกว่าไม้จริง การเลือกใช้ไม้สีเข้มจะช่วยให้บ้านดูเย็นกว่าไม้สีอ่อน ทั้งยังดูอบอุ่น และไปด้วยกันได้ดีกับสีเขียวของต้นไม้ และสวนป่า
เนื่องจากสวนนี้มีพื้นที่เล็กมาก ผู้ออกแบบจึงใช้เทคนิคการใช้พื้นที่ในแนวตั้งให้เป็นประโยชน์ ไม่ว่าจะเป็นการเลือกใช้ต้นไม้ที่มีลักษณะสูงโปร่ง เพื่อไม่ให้รู้สึกอึดอัด หรือการเล่นที่รูปทรงและขนาดของใบไม้ที่หลากหลาย เลือกใช้พรรณไม้ที่มีใบขนาดเล็ก หรือเลือกใช้พรรณไม้ที่ใบมีสีอ่อนปลูกเป็นกลุ่มหรือปลูกในระยะไกล ก็จะช่วยหลอกให้รู้สึกว่าพื้นที่สวนดูกว้างกว่าความเป็นจริงได้
เพราะบ่อปลาเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้าขัดกับสไตล์สวนป่าที่ดูเป็นธรรมชาติ ผู้ออกแบบแก้ปัญหาโดยการปลูกต้นไม้บังขอบบ่อบางส่วน เพื่อช่วยลดเส้นตรงที่ดูแข็งของสี่เหลี่ยมให้เหลือน้อยลง เป็นการใช้ต้นไม้มาเสริมเพื่อปรับให้ดูเป็นธรรมชาติมากยิ่งขึ้น
“เอกลักษณ์ของสวนป่าในสไตล์ของผมคือ ผมชอบต้นไม้ครับ ชอบไปหาต้นไม้เอง ผมสนุกและเหมือนได้ไปเที่ยวในตัว ต้นไม้บางต้นก็เหมาะกับสวนบางแห่ง อยู่ที่จังหวะและความเหมาะสม ผมชอบเลือกใช้ต้นไม้ที่มีความหลากหลายในงานออกแบบของผม”
ฟิโลเดนดรอนมีทั้งไม้พุ่ม ไม้พุ่มรอเลื้อย และไม้เลื้อย ใบมีรูปทรง ขนาด และสีสันแตกต่างกันในแต่ละสายพันธุ์ ชอบดินอุดมสมบูรณ์ แสงรำไรหรือครึ่งวัน
ปาล์มจีบ ปาล์มต้นเดี่ยว สูงได้ถึง 4 เมตร ใบขนาดใหญ่เป็นรูปพัด ขอบใบจักและพับจีบ ก้านใบยาว ชอบดินอุดมสมบูรณ์ แสงรำไรหรือครึ่งวัน
บีโกเนีย ไม้ล้มลุก อายุหลายปี ใบมีรูปทรง ลขนาด และสีสันแตกต่างกันในแต่ละสายพันธุ์  บางชนิดมีดอกสวยงาม เติบโตได้ดีในวัสดุปลูกที่อุ้มน้ำและระบายน้ำได้ดี เช่น กาบมะพร้าวสับ แสงรำไรหรือครึ่งวัน
เสน่ห์จันทน์แดง ไม้ล้มลุก มีหัวใต้ดิน ใบขนาดใหญ่ รูปหัวใจ สีเขียวเป็นมัน ก้านใบยาว สีแดง ชอบดินร่วนซุย และชอบความชื้น แสงรำไรหรือครึ่งวัน

นิตยสารบ้านและสวน คอลัมน์ สวนสวย กรกฎาคม 2564

เรื่อง : วชิรพงศ์ หวลบุตตา

ภาพ : อภิรักษ์  สุขสัย