รวมอโลคาเซียและโคโลคาเซียชนิดต่างๆ และวิธีปลูก

เพราะกระแสต้นไม้ใบยังคงฮอตฮิตและไม่จางหายไปจากความสนใจของใครหลายๆคนง่ายๆ บางชนิดราคาถูกลง เปิดโอกาสให้เหล่านักสะสมหน้าใหม่สามารถเริ่มหามาปลูกได้สบายกระเป๋า และหลายชนิดกำลังกลับมาเป็นที่นิยมและสนใจของเหล่านักสะสมไม้ใบในขณะนี้ รวมอโลคาเซีย (Alocasia) หรือที่คนไทยส่วนใหญ่คุ้นเคยในชื่อบอนกระดาด แก้วหน้าม้า หรือ นางกวัก และโคโลคาเซีย (Colocasia) ได้แก่ เผือก หรือบอนแกง ซึ่งสำหรับใครที่พึ่งเคยได้ยินหรือไม่รู้จัก ลองมารู้จักต้นไม้กลุ่มบอนเหล่านี้ที่น่าสนใจกัน

รู้จักอโลคาเซีย และ โคโลคาเซีย

อโลคาเซียและโคโลคาเซียเป็นสกุลหนึ่งในวงศ์ ARACEAE จึงมีลักษณะที่คล้ายกับญาติในวงศ์ตัวอื่นๆอย่างบอนสี อโกลนีมา ฟิโลเดนดรอน หน้าวัวใบ ฯลฯ โดยเฉพาะรูปทรงของดอกและรูปร่างของใบ อโลคาเซียที่เรามักนำใช้ประโยชน์และพบเห็นได้ทั่วไป คือบอนกระดาดที่เรานิยมนำมาปลูกประดับในสวนสไตล์ทรอปิคัล นอกจากนั้นยังมีไม้กอขนาดย่อมๆที่เรานิยมนำมาปลูกในกระถางตั้งไว้เพื่อความเป็นสิริมงคลอย่างนางกวัก แก้วหน้าม้า หรือแก้วสารพัดนึก ส่วนโคโลคาเซียจะนิยมปลูกไว้บริโภค มีว่านมเหศวรและว่านลิงค์ดำที่เป็นต้นไม้มงคลเช่นกัน

อโลคาเซียและโคโลคาเซียเป็นต้นไม้ล้มลุกอายุหลายปี พบได้ในธรรมชาติแถบเอเชียและออสเตรเลีย มักขึ้นในป่าดิบชื้นหรือตามริมแหล่งน้ำ หลายชนิดจะเหลือเพียงเหง้าหรือกอเล็กๆในช่วงฤดูหนาว

หลายคนเข้าใจผิดหรือแยกไม่ออกระหว่างต้นไม้ในสกุลอโลคาเซีย กับ โคโลคาเซีย (Colocasia) ได้แก่ เผือก บอนแกง บอนห้วย ฯลฯ ซึ่งกลายเป็นที่มาของชื่อ Alocasia ที่แปลว่า “ไม่ใช่โคโลคาเซีย” จุดสังเกตที่ชัดที่สุดของต้นไม้สองสกุลนี้คือลักษณะของหัว อโลคาเซียจะมีลำต้นอยู่ใต้ดินในลักษณะของเหง้ายาว มีลำต้นเหนือดินที่เกิดจากการซ้อนกันของกาบใบ ส่วนโคโลคาเซียจะมีหัวขนาดใหญ่ชัดเจน ไม่มีลำต้น ซึ่งสังเกตได้ชัดจากการแตกหน่อ อโลคาเซียแต่ละต้นจะแตกหน่อค่อนข้างชิดกันกับต้นเดิม แต่โคโลคาเซียจะแตกหน่อห่างจากต้นเดิมมาเล็กน้อย สาระสำคัญในการจำแนกต้นไม้สองสกุลนี้ คือลักษณะการปลูก อโคคาเซียมาชอบความชุ่มชื่นและแสงแดดรำไร แต่ไม่สามารถปลูกในบริเวณที่น้ำท่วมถึงได้ มีความทนต่อน้ำท่วมขังต่ำ ในขณะที่โคโลคาเซียชื่นชอบบริเวณที่มีน้ำท่วมขังและแสงแดดจัด ยกเว้นบางพันธุ์ที่ใบมีลายด่างจะต้องการแสง 50-60 เปอร์เซ็นต์

อโลคาเซียสายพันธุ์ที่มีถิ่นกำเนิดและพบครั้งแรกบริเวณภาคใต้ของประเทศไทย

การปลูกและดูแลอโลคาเซีย

อโลคาเซียชอบดินร่วนชุ่มชื้นสูง ไม่ควรปล่อยให้วัสดุปลูกแห้ง แต่ต้องไม่มีน้ำขังเพราะอาจรากน่าได้ง่าย ต่างจากโคโลคาเซียที่ชอบขึ้นในบริเวณที่มีน้ำขัง
ชอบแสงแดดรำไรประมาณ 50 เปอร์เซ็นต์ แต่ก็มีบางชนิดที่ทนต่อแสงแดดจัดได้ หากร่มเกินไปต้นมักโทรม ไม่แข็งแรง
รดน้ำเพียงวันละครั้งก็เพียงพอ
การใส่ปุ๋ยสามารถใช้ปุ๋ยคอก ปุ๋ยขี้วัว หรือปุ๋ยละลายช้าตามสะดวกในช่วงก่อนเข้าฤดูฝน แต่ไม่จำเป็นต้องใส่ปุ๋ยในฤดูแล้ง
ถ้าให้น้ำและสารอาหารเพียงพอจะมีขนาดต้นใหญ่หลายเท่าตัว แทนที่จะมีจำนวนใบหรือแตกหน่อมาก ตรงกันข้ามหากเลี้ยงให้อดอยากในกระถางเล็กๆจะให้หน่อเยอะกว่า
โรคแมลงที่สำคัญคือหนอนผีเสื้อ มักจะมากินก้านและใบ และอาจไปถึงเหง้า ต้องหมั่นตรวจสอบและทำลาย

ข้อควรระวัง อโลคาเซียเกือบทุกชนิดมีสารแคลเซียมออกซาเลต เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะเข้าไปจับตัวกับแคลเซียม ทำให้เกิดอาการระคายเคืองในส่วนที่สัมผัส อาการเช่น ปากบวม และหายใจลำบาก หากสัมผัสผิวหนังก็จะเป็นผื่นแดงและคัน ควรปลูกให้อยู่ห่างจากบริเวณที่มีเด็กหรือคนเดินผ่านไปมา

การขยายพันธุ์

การขยายพันธุ์ส่วนมากใช้วิธีแยกหน่อ เมื่อต้นเริ่มแตกหน่อ หากต้องการจำนวนเยอะอาจใช้วิธีปั่นตา (tissue culture) ส่วนวิธีตัดเหง้ามาเป็นแว่นๆและชำ แต่ก็เสี่ยงต่อการเน่าและเป็นเชื้อราได้