ปิดปีด้วยข่าวคราวด้านสุขภาพและโรคภัยที่ดูจะเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตเราไปแล้ว ทั้งเรื่องฝุ่นPM2.5และไข้หวัดจากไวรัสโควิด-19 ซึ่งนําไปสู่ความตื่นตัวของผู้คนในสังคมที่หันมาใส่ใจดูแลสุขภาพและหาทางป้องกันตัวเองจากโรคภัยมากยิ่งขึ้น นอกเหนือจากการรักษาด้วยยาแผนปัจจุบันแล้ว ในสวนของเราเองก็คือห้องยาใกล้ตัวที่สามารถรักษาหรือบรรเทาอาการเจ็บป่วยเล็กๆน้อยๆ โรคเรื้อรัง หรือดูแลสุขภาพให้แข็งแรงด้วยพืชสมุนไพรที่ปลูก เรามีตัวอย่างต้นไม้ในสวนที่สวยด้วยและใช้ทำสมุนไพรบำรุงสุขภาพใกล้ตัวที่ประยุกต์ใช้ในการรักษาและดูแลสุขภาพให้ลองนําไปทําตามกันได้ ดังนี้
1.ราชพฤกษ์หรือคูน
Cassiafistula L.
ฝักมีสาร ออกฤทธิ์ที่ส่งผลต่อระบบประสาทของแมลง ช่วยใน การขับถ่าย แก้ไข้มาลาเรีย ขับเสมหะได้ แก้อาการกระหายน้ํา เมล็ดมีฤทธิ์ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอล
2.กุหลาบมอญ
Rosa x damascena Mill.
มีฤทธิ์ช่วย คลายกล้ามเนื้อเรียบและกดการทํางานของกล้ามเนื้อ ลาย กลีบดอกใช้เข้ายาหอมเป็นยาบํารุงหัวใจ น้ําดอกไม้เทศที่มีส่วนผสมของกุหลาบมอญช่วยแก้อาการอ่อนเพลียและกระวนกระวาย ดอกแห้งใช้เป็น ยาระบายอ่อนๆและแก้อาการอ่อนเพลีย
3.ว่านน้ํา
Acorus calamus L.
เหง้าและรากมีน้ํามัน หอมระเหยซึ่งมีกลิ่นเฉพาะที่ช่วยลดความดันโลหิต บรรเทาอาการปวด อาการชัก ช่วยลดพิษของ แอมเฟตามีน มีฤทธิ์แก้ไอ ขับเสมหะ ยับยั้งอาการ หอบหืด สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อราได้ ใช้ไล่ยุงและแมลง น้ํามันจากต้นว่านน้ํามีฤทธิ์ยับยั้ง การสะสมเซลล์ไขมันได้อีกด้วย
4.อังกาบหนู
Barleria prionitis L.
ทุกส่วนของต้น มีสรรพคุณแก้อาการไขข้ออักเสบได้ ลําต้นและใบแก้ปวดบวมหรือปวดฟัน ส่วนรากช่วยรักษาฝีได้ เมื่อนํามาคั้นน้ําสามารถทากันเท้าแตกหรือหยอดหูแก้อาการหูอักเสบได้
5.กระดูกไก่ดํา
Justicia gendarussa Burm.f.
ใบมีสารสําคัญคือVitexinและApigenin ซึ่งมีฤทธิ์ ต้านการอักเสบและลดอาการปวดได้ดี รวมถึงมีฤทธิ์ ยับยั้งการเจริญเติบโตและการแพร่กระจายของ เซลล์มะเร็งต่อมลูกหมากได้
6.ชบาเมเปิ้ล
Hibiscus acetosella Welw.ex Hiern
นิยมนํามารับประทานเป็นผักสดและประกอบอาหาร มีรสเปรี้ยว ใบและดอกมีสารแอนโทไซยานินและ เพ็กติน ช่วยเรื่องระบบขับถ่ายและต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันการเกิดโรคเรื้อรัง
7.ลําดวน
Melodorum fruticosum Lour.
ดอกแห้ง มีสรรพคุณเป็นยาบํารุงกําลัง หัวใจ และโลหิต แก้ วิงเวียน แก้ไอ เป็นไข้ และยังจัดเป็นหนึ่งในตํารับ พิกัดเกสรทั้งเก้า(ประกอบด้วยเกสรดอกบัวหลวง ดอกกระดังงา ดอกจําปา ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกมะลิ ดอกสารภี ดอกลําเจียก และดอกลําดวน)
8.ต้นหูเสือ
Plectranthus amboinicus (Lour.) Spreng.
ใบมีสารที่สามารถทําน้ํามันหอมระเหยได้ อีกทั้งยังมี ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา ยีสต์ การงอกของพืชอื่นๆ และเอนไซม์โปรติเอส จากเชื้อเอชไอวี รวมถึงยังเป็นยาฆ่าแมลงได้ด้วย
9.เครือขยันหรือย่านางแดง
Bauhinia strychnifolia Craib.
เถามีสารช่วยบํารุงธาตุในร่างกาย ดับพิษร้อน แก้โรคหัวใจบวม ใช้เป็นยาแก้พิษหลายชนิด รวมถึง ล้างสารพิษจากยาเสพติด
ใบย่านาง วัตถุดิบอร่อยตำรับอีสาน ภูมิปัญญาในหม้อแกงหน่อไม้
10.ดีปลี
Piper retrofractum Vahl.
มีฤทธิ์กดประสาท ส่วนกลาง ช่วยเสริมฤทธิ์ยานอนหลับ ต้านพิษในตับ ลดระดับน้ําตาลในเลือด ช่วยต้านเชื้อราและ แบคทีเรีย แต่เป็นอันตรายต่อสตรีมีครรภ์
11.ชะมวง
Garcinia cowa Roxb. ex Choisy
ใบมีสาร ช่วยยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอลเข้าสู่เซลล์ และ มีสารชะมวงโอน(Chamuangone) ซึ่งช่วยต้านเซลล์ มะเร็งได้ดี รวมถึงแบคทีเรียที่ก่อโรคทางเดินอาหาร
12.ตดหมูตดหมา
Paederia linearis Hook.f.
ทุกส่วน ใช้เป็นยาถอนพิษเหล้า ยาสูบ พิษจากอาหาร และแก้ท้องเสีย ผลและใบใช้เป็นยาแก้ปวดฟัน ใบแก้พิษงู ดอกมีสรรพคุณแก้อาการไข้จับสั่น
13.ผักปลัง
Basella alba L.
ใบช่วยลดภาวะเสี่ยง เป็นโรคเบาหวานได้ ลดการเป็นหมัน ยอดอ่อนและ ใบอ่อนมีคุณค่าทางสารอาหารมาก ช่วยบํารุงธาตุ เป็นยาลดไข้ ใบและผลนํามาขยี้ทาบริเวณที่ถูกแมลงสัตว์กัดต่อย
14.บอระเพ็ด
Tinospora crispa (L.) Hook.f. & Thomson
มีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยชะลอวัย ควบคุมระดับน้ําตาลในเลือด ลดความดันโลหิต แต่หากรับประทานส่วนรากต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน อาจมีผลต่อหัวใจ
15.ตะไคร้หอม
Cymbopogon nardus Rendle
ใบและลําต้นมีสารที่นําไปกลั่นเป็นน้ํามันหอมระเหย มีคุณสมบัติป้องกันตัวเต็มวัยและสามารถฆ่าไข่ของ ด้วงถั่วเขียว ป้องกันยุงกัด ยับยั้งเพลี้ย และควบคุม การเจริญเติบโตของเชื้อรา Aspergillusflavus
