10 วัสดุปลูก ใช้ผสมดินปลูก ไม้ประดับ
ไม้ประดับ แต่ละชนิดไม่สามารถเจริญเติบโตได้ดีเหมือน ๆ กันในดินปลูกหรือ วัสดุปลูก แบบเดียวกัน เพราะต่างก็มีความต้องการที่เหมาะสมแตกต่างกันไป การจะปลูกให้เจริญเติบโตงอกงามจึงต้องมีการปรุงดินที่ใช้ปลูก ใส่ วัสดุปลูก ชนิดต่าง ๆ ที่ผู้ปลูกสะดวกในการจัดหา เพิ่มเสริมในอัตราส่วนที่พอเหมาะพอดี
ไม้ประดับ เป็นสิ่งมีชีวิตจึงต้องการการดูแลเอาใจใส่ หากละเลยไม่สนใจก็อย่าหวังว่าจะได้ชื่นชมดอกผล แต่หากดูและเกินต้องการ รดน้ำมากเกินไปก็อาจตายเอาดื้อ ๆ การดูแลแต่พอดีจึงเป็นเรื่องที่คนรักต้นไม้ต้องศึกษา โดยเฉพาะเรื่องของดินและ วัสดุปลูก ซึ่งมีหน้าที่ช่วยพยุงลำต้น เป็นแหล่งธาตุอาหาร น้ำ และอากาศที่สำคัญให้พืชได้เจริญเติบโต
การปลูกไม้ดอกไม้ประดับแต่ละชนิด สามารถใช้ดินถุงที่จำหน่ายทั่วไปเป็นวัสดุปลูกได้ แต่ควรปรับปรุงโดยใส่อินทรียวัตถุชนิดต่าง ๆ เพิ่มเติม เช่น ปุ๋ยคอก ทรายหยาบ ขุยมะพร้าว แกลบดิบ ถ่านแกลบ ขี้เลื่อย เป็นต้น ซึ่งมีคุณสมบัติเฉพาะตัวที่ช่วยให้วัสดุปลูกมีความเหมาะสมต่อพืชแตกต่างกันไป เช่น การยืดลำต้น การอุ้มน้ำ การถ่ายเทอากาศ และทำให้รากชอนไชได้สะดวก เป็นต้น
วัสดุที่เหมาะสำหรับใช้เป็นส่วนผสมในวัสดุปลูกมีหลากหลาย ที่นิยมใช้กันมีดังนี้
- ใบไม้ผุ ใช้ได้ทั้งใบก้ามปู ใบทองหลาง และใบแห้งจากพืชวงศ์ถั่ว มีคุณสมบัติเด่นคือ ระบายน้ำได้ดีและมีธาตุไนโตรเจนค่อนข้างสูง จึงช่วยให้ลำต้นและใบของพืชเจริญเติบโตได้ดี ปัจจุบันมีการนำดินจากบริเวณต้นจามจุรีผสมกับวัสดุชนิดอื่น ๆ เช่น กาบมะพร้าวสับ ได้วัสดุปลูกที่ดี เหมาะสำหรับปลูกไม้กระถางทั่วไป
- กาบมะพร้าวสับ ใช้ผสมในวัสดุปลูก เป็นสารอินทรีย์ที่ดูดซับน้ำได้ดี อายุการใช้งานประมาณ 1 ปี ถ้ามีความชื้นสูงจะผุพังเร็ว อีกทั้งสารแทนนินในกาบมะพร้าวจะละลายออกมาสะสมในชั้นวัสดุปลูก ทำให้สภาพความเป็นกรดเพิ่มมากขึ้น จึงควรเปลี่ยนใหม่ทุกปี
- ขุยมะพร้าว อุ้มน้ำได้ดี เก็บความชื้นได้นาน จึงเหมาะเป็นวัสดุปักชำ
- แกลบดิบ หรือแกลบขาว มีคววามพรุนสูง โปร่งเบา ถ่ายเทอากาศและรักษาความชื้นได้ดี ช่วยให้ดินปลูกระบายน้ำได้ดี ไม่ควรใช้แกลบดิบใหม่ที่ยังไม่ผ่านการย่อยสลาย เพราะอาจส่งผลให้รากพืชชะงักการเจริญเติบโต และเกิดรากเน่าเนื่องจากความร้อนที่เกิดขึ้น
- แกลบเผา หรือแกลบดำ ใช้ผสมกับดินทำให้ดินเบา ระบายน้ำดี ผสมกับดินเหนียวทำให้ร่วนซุยขึ้น ใช้เป็นวัสดุปลูกกล้าไม้บางชนิดและปักชำ แต่มีคุณสมบัติเป็นด่าง ก่อนใช้งานควรล้างด้วยน้ำเพื่อลดความเป็นด่างลง
- ทรายหยาบ หรือทรายก่อสร้าง นิยมใช้ทรายหยาบจากแม่น้ำ ไม่ควรใช้ทรายน้ำเค็มเพราะจะทำให้ดินเค็มและกระด้าง การผสมทรายหยาบในวัสดุปลูกจะช่วยให้ดินไม่จับตัวเป็นก้อน เก็บความชื้นได้พอสมควร ระบายน้ำและถ่ายเทอากาศได้ดีขึ้น
- พีตมอสส์ เกิดจากซากพืชที่ทับถมกันเป็นเวลานาน มีอินทรียวัตถุสูง อุ้มน้ำดี มีความเป็นกรด pH ประมาณ 3.2-4.5 ควรย่อยให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ และทำให้ชื้นก่อนนำมาใช้งาน
- สแฟกนั่มมอสส์ ค่อนข้างสะอาด มีน้ำหนักเบา อุ้มน้ำได้ดี มีความเป็นกรด pH ประมาณ 3.5-4.0 ควรฉีกหรือตัดเป็นชิ้นเล็ก ๆ แช่น้ำทิ้งไว้ 10 นาทีแล้วบีบน้ำออกก่อนนำมาใช้งาน
- เพอร์ไลต์ เป็นแร่อะลูมิโนซิลิเกต เกิดจากลาวาภูเขาไฟ โดยนำมาย่อยให้มีขนาดต่าง ๆ แล้วอบที่อุณหภูมิ 760-1,000 องศาเซลเซียสอย่างทันทีทันใด มีรูพรุนมาก ระบายน้ำและอากาศได้ดี น้ำหนักเบา
- เวอร์มิคูไลต์ คือแร่ไมกาที่ผ่านความร้อนสูงจนมีลักษณะเป็นแผ่นบาง ๆ ซ้อนกันเป็นชั้น ๆ มีน้ำหนักเบา ไม่ละลายน้ำแต่สามารถดูดซับน้ำได้ สามารถดูดซับธาตุอาหารไว้แล้วค่อย ๆ ปลดปล่อยให้พืชในภายหลัง มีธาตุแมกนีเซียมและโพแทสเซียมมากพอสำหรับพืชเกือบทุกชนิด
- หินภูเขาไฟ เกิดจากตะกอนลาวา มีรูพรุนเล็ก ๆ จำนวนมาก น้ำหนักเบาไม่ยุบตัว ไม่ย่อยสลาย ระบายความชื้นและอากาศได้ดี มีหลายขนาดให้เลือกใช้ ช่วยให้ดินปลูกโปร่ง ระบายน้ำได้ดี
หนังสือ วัสดุปลูกไม้ประดับ (ฉบับปรับปรุง) เขียนโดย รองศาสตราจารย์มุกดา สุขสวัสดิ์
เป็นหนังสือแนะนำวัสดุปลูกประเภทต่าง ๆ ที่สามารถนำมาใช้ผสมเพื่อปลูกต้นไม้ รวมถึงการเลือกใช้ภาชนะที่เหมาะสมสำหรับไม้ประดับแต่ละประเภท พร้อมอธิบายถึงเทคนิคการปลูกเลี้ยง การให้น้ำ การให้ปุ๋ย และขั้นตอนการขยายพันธุ์ที่เหมาะสม เข้าใจง่าย ซึ่งเป็นข้อมูลที่รวบรวมจากประสบการณ์ เรียบเรียงจากหนังสือวิชาการ และผ่านการศึกษาค้นคว้าวิจัยมาแล้วทั้งสิ้น ผู้สนใจสามารถนำไปปฏิบัติ ทั้งการปลูกเพื่อความเพลิดเพลินและการปลูกเพื่อสร้างรายได้
