ต้นไม้แคระ หรือต้นไม้จิ๋วที่คนทั่วไปรู้จักกันดีน่าจะเป็นต้นไม้จำพวกบอนไซ แต่ช่วงนี้ใครที่เดินผ่านตลาดต้นไม้คงจะสังเกตเห็นว่านอกจากบอนไซแล้ว ยังมีต้นไม้อีกหลายชนิดที่ลงท้ายด้วย “จิ๋ว” หรือ “แคระ” มากขึ้น
ไม่ว่าจะเป็นไม้ใบ ไม้ดอก หรือไม้ผล ที่มีลักษณะสวยงามเหมือนต้นไม้ใหญ่ แต่ถูกย่อขนาดลงเพื่อตอบโจทย์คนเมืองที่อยากปลูกต้นไม้แต่มีพื้นที่จำกัด ไปรู้จัก ต้นไม้แคระ กับ my home กันเถอะค่ะ
• ต้นไม้จิ๋วและต้นไม้แคระ
ที่เราพบเห็นกันทั่วไปตามท้องตลาด อาจเกิดจากการควบคุมบังคับปัจจัยต่างๆ เช่น กระถาง ดิน น้ำ ปุ๋ย ที่ช่วยในการเจริญเติบโต ทำให้ต้นไม้มีขนาดเล็กกว่าปกติ หรือเรียกว่า “จิ๋ว” แต่ถ้าหากเลิกควบคุมปัจจัยเหล่านั้น ต้นไม้ก็อาจจะกลับมาเจริญเติบโตได้ตามปกติ ส่วนต้นไม้แคระหรือสายพันธุ์แคระเกิดจากการ กลายพันธุ์ของต้นไม้ แล้วนำไปขยายพันธุ์ต่อให้คงที่ ซึ่งแต่ละครั้งนั้นใช้ระยะเวลาค่อนข้างนานในการทำให้ความสูง ลำต้น ใบ มีขนาดเล็กและโตช้า แต่ยังสามารถให้ดอกออกผลได้อย่างสมบูรณ์ ไม่เหมือนกับต้นไม้ที่เป็นโรคแคระแกร็น ซึ่งถ้าต้นที่เป็นโรคอาจเกิดจากการขาดธาตุอาหาร หรือมีเชื้อโรค แมลงศัตรูพืช ทำให้ไม่สามารถเจริญเติบโตได้ตามปกติ ปัจจุบันนิยมใช้ต้นไม้จิ๋วและต้นไม้แคระในการจัดสวนมากขึ้น เหมาะสำหรับสวนที่มีพื้นที่เล็ก เพราะต้นไม่ใหญ่หรือสูงจนเกินไป แถมดูแลได้ง่าย เช่น หญ้าน้ำพุแคระ ยี่โถแคระ หลิวแคระ แก้วแคระ เป็นต้น
• บอนไซ (Bonsai)
เป็นชื่อเรียกภาษาญี่ปุ่น แปลว่า ไม้ขนาดเล็กหรือไม้ที่เลี้ยงในถาดและกระถาง เกิดจากการควบคุมปัจจัยในการเจริญเติบโตและการตัดแต่งกระชับสัดส่วนใบและลำต้นให้มีขนาด รูปทรงตามต้องการ ซึ่งต้นไม้ทุกต้นสามารถนำมาทำเป็นบอนไซได้หมด รวมถึงต้นไม้จิ๋วและต้นไม้แคระ แต่ที่นิยมมักจะเป็นพวกไม้ยืนต้น เพราะว่ามีอายุยืนยาว เช่น โพ ไทร เชอร์รี่ เพรมน่า เกล็ดปลาหมอ สน เป็นต้น ซึ่งเทคนิคในการคัดเลือกพันธุ์ไม้มาทำเป็นบอนไซอีกอย่างคือการเลือกไม้ที่มีโคนใหญ่และหนากว่าลำต้น เพราะจะทำให้การลดขนาดดูเป็นธรรมชาติ และควรเลือกต้นที่มีรากและกิ่งก้านที่แข็งแรงดูมีชีวิตชีวา
ต้นไม้สายย่อน่ารักๆ
1. เกล็ดปลาหมอแคระ
2. เชอร์รี่
3. ไทร
4. เพลมน่า
5. บ๊วยน้ำ
6. โพ
การดูแล
เมื่อต้นไม้มีขนาดเล็กลง ความต้องการปัจจัยในการเจริญเติบโตก็ย่อมน้อยตามไปด้วย โดยเฉพาะ ไม้จิ๋วหรือบอนไซควรควบคุมการเจริญเติบโตและตัดแต่งเป็นประจำ เพื่อให้ต้นไม้เจริญเติบโตช้าและได้รูปทรงตามต้องการ
1. กระถาง ควรเลือกใช้กระถางที่มีขนาดเล็กพื้นที่จำกัด และมีรูระบายน้ำ เพื่อให้สามารถควบคุมปริมาณดินและน้ำได้ แต่จะต้องมีปริมาณที่เพียงพอต่อการหาอาหารของรากไม่น้อยหรือมากจนเกินไปจนทำให้ต้นไม้เจริญเติบโตงอกงามหรือขาดธาตุอาหาร และเมื่อปลูกไว้นานๆ ถ้าจำเป็นต้องเปลี่ยนกระถาง เปลี่ยนดิน ก็สามารถตัดเล็มรากบางส่วนเพื่อลดขนาดลงได้
2. การตัดแต่ง เป็นการบังคับทั้งขนาดและรูปทรงของต้นไม้ รวมถึงทำให้ต้นไม้แตกยอดและใบออกมามากขึ้น จึงควรหมั่นตัดแต่ง เล็มกิ่งใบอยู่เสมอถ้าเป็นบอนไซอาจมีการดัดพันลวดเพิ่มเติมเพื่อควบคุมทรง โดยสามารถเริ่มดัดได้ตั้งแต่กิ่งของต้นไม้นั้นยังมีขนาดเล็ก หรือถ้าหากต้นไม้นั้นมีขนาดใหญ่ มีใบและกิ่งค่อนข้างเยอะแล้ว ควรตัดแต่งกิ่งและใบที่ไม่จำเป็นออกก่อนแล้วจึงค่อยเข้าลวด เพื่อให้สะดวกและป้องกันความเสียหาย
3. การรดน้ำ ควรควบคุมปริมาณน้ำให้พอเหมาะการรดน้ำมากเกินไปอาจทำให้ต้นไม้โตเร็วหรือมีน้ำท่วมขังจนเกิดโรครากเน่าได้ แต่ถ้ารดน้ำน้อยเกินไปก็อาจทำให้ต้นไม้เหี่ยวเฉาและตายได้เช่นกันซึ่งปริมาณการรดน้ำนี้ขึ้นอยู่กับการระบายน้ำของกระถางและวัสดุปลูก รวมถึงสถานที่ในการปลูกด้วย
4. แสงแดด ที่พอดีจะช่วยบังคับไม่ให้ลำต้นสูงชะลูดหรือกิ่งยาวจนผิดรูปและช่วยในการเจริญเติบโตของต้นไม้ ทำให้ลำต้นแข็งแกร่งและใบมีสีเขียวจัด หากปริมาณแสงมากเกินไปหรือแดดจัดก็จะทำให้เกิดอาการใบไหม้ และถ้าแสงแดดไม่เพียงพอ ต้นไม้ก็จะมีลักษณะเขียวซีด ลำต้นยืดยาวผิดปกติ และไม่แข็งแรง
5. ลม ควรปลูกต้นไม้ไว้ในบริเวณที่มีอากาศถ่ายเทมีลมพัดผ่าน จะช่วยควบคุมให้ต้นไม้ค่อยๆ เจริญเติบโต แต่พื้นที่ที่มีลมโกรกอยู่ตลอดเวลาก็อาจทำให้ดินแห้งเร็ว จึงควรหมั่นสังเกตและแก้ปัญหาด้วยการพรมน้ำเมื่อเห็นว่าหน้าดินเริ่มแห้ง
การเลือกซื้อ
1. เลือกจากความชอบและความเหมาะสมของสถานที่ปลูก
2. ควรเลือกซื้อจากร้านที่มีความน่าเชื่อถือและควรสอบถามให้ชัดเจนก่อนการตัดสินใจบางทีต้นที่ดูแคระอาจจะเป็นแค่การตัดใบหรืออยู่ในช่วงที่กำลังเติบโตเท่านั้น
3. เลือกต้นที่สมบูรณ์ ไม่มีโรค แมลง และให้สังเกตที่ก้นกระถาง ถ้ามีรากออกมาเล็กน้อยแสดงว่าต้นนั้นเติบโตแข็งแรง
4. หาข้อมูลหรือสอบถามวิธีการเลี้ยงต้นไม้นั้นๆ
5. ตั้งปณิธานกับตัวเองว่าจะเลี้ยงดูต้นไม้นี้ให้ดีที่สุด
คำถามที่พบบ่อย
มีหลายคนถามว่า ต้นบอนไซเล็ก ๆ เหล่านี้เป็นของจริงไหม แล้วมันจะอยู่ได้นานแค่ไหน
ต้นไม้เป็นของจริงแต่มีขนาดเล็กกว่าปกติ และอายุของต้นไม้ขึ้นอยู่กับการดูแลเอาใจใส่ ต้นไม้จิ๋วทุกต้นต้องการน้ำและแสงแดดในการสังเคราะห์แสงเพื่อการเจริญเติบโตไม่ต่างจากต้นไม้ขนาดใหญ่เพียงแต่ความต้องการก็จะน้อยลงไปตามขนาดของต้นไม้ และถ้าหากเราดูแลเอาใจใส่เป็นอย่างดีก็จะทำให้ต้นไม้มีอายุยืนยาวได้
ขอบคุณ : minature_c
Story สริดา จันทร์สมบูรณ์
photo แฟ้มภาพบ้านและสวน
เรียบเรียง : Jaranya.lw
