มอบร่างสัตว์เลี้ยงเป็น อาจารย์ใหญ่ทางสัตวแพทย์

เมื่อสัตว์เลี้ยงที่เรารักเสมือนสมาชิกในครอบครัวตายจาก กุศลกรรมที่น่าจะได้ก่อร่วมกันครั้งสุดท้ายอาจหมายถึง การอุทิศร่าง ให้เป็น อาจารย์ใหญ่ทางสัตวแพทย์ เพื่อก่อประโยชน์ทางการศึกษาให้แก่สรรพสัตว์ต่อไป

แม้จะจากไป แต่ร่างอันไร้วิญญาณของสัตว์เลี้ยง เจ้าของสามารถนำไปมอบเป็น อาจารย์ใหญ่ทางสัตวแพทย์ เพื่อใช้สำหรับการศึกษาของนิสิตสัตวแพทย์ และเพื่อการวิจัยได้ โดยหนึ่งในศูนย์ที่ทำหน้าที่รับบริจาคร่างกายของสัตว์เลี้ยงหลังจากเสียชีวิต ได้แก่ ศูนย์กายสัตว์อุทิศ โรงพยาบาลสัตว์เล็ก คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

อาจารย์ใหญ่ทางสัตวแพทย์ คือใคร

อาจารย์ใหญ่ทางสัตวแพทย์ คือ สัตว์ที่เป็นครูผู้ไร้วิญญาณเช่นเดียวกันกับอาจารย์ใหญ่ของมนุษย์ เพื่อให้นิสิต นักศึกษาคณะสัตวแพทยศาสตร์ ได้ใช้ศึกษาวิชามหกายวิภาคศาสตร์ หรือระบบของร่างกายที่มองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ครอบคลุมตั้งแต่ ผิวหนัง หลอดเลือด เส้นประสาท ระบบกระดูก โครงสร้างระบบกล้ามเนื้อ เส้นเอ็นและข้อต่อ ระบบทางเดินอาหาร ระบบทางเดินหายใจ และโครงสร้างอวัยวะภายในอื่น ๆ ควบคู่กับการเรียนจากทฤษฎีในภาคบรรยาย เป็น เวลา 1 ปีครึ่ง หรือ 3 เทอม โดยประมาณ เพื่อให้นิสิตสามารถเก็บเกี่ยวความรู้ และใช้ร่างอาจารย์ใหญ่ ให้เกิดประโยชน์ให้และคุ้มค่ามากที่สุด

สัตว์เลี้ยงแบบไหนเป็นอาจารย์ใหญ่ได้บ้าง

ศูนย์กายสัตว์อุทิศเปิดรับบริจาคร่างสัตว์ทุกชนิด ไม่จำกัดอายุ สายพันธุ์ และขนาด รวมถึงสัตว์แปลกหรือชนิดพิเศษ (Exotic Pet) อย่าง งู เม่นแคระ แพรี่ด็อก ก็นำมาบริจาคได้เช่นกัน ซึ่งสัตว์ตัวเล็กที่สุดที่เจ้าของเคยนำมาบริจาค คือ หนูแฮมสเตอร์ ส่วนสัตว์ที่ตัวใหญ่ที่สุดที่เคยได้รับบริจาค คือ ปลาช่อนแอฟริกา ซึ่งการบริจาคสัตว์บางชนิดที่แวดวงสัตวแพทย์ไทยไม่เคยศึกษา หรือไม่มีความรู้ด้านกายวิภาคของสัตว์ชนิดนั้นมาก่อนนั้น ก็จะเป็นประโยชน์ต่อสาธารณะมากยิ่งขึ้น

** ทั้งนี้ร่างสัตว์เลี้ยงที่ไม่รับบริจาค คือ สัตว์ที่ป่วยตายจากโรคที่ไม่อาจเตรียมร่างเพื่อการศึกษาได้ เช่น มะเร็งที่ลุกลาม ร่างสัตว์ที่มีเชื้อโรคติดต่อเรื้อรังจากสัตว์สู่คน เช่น พิษสุนัขบ้า และวัณโรค รวมถึงสัตว์เลี้ยงที่เสียชีวิตจากอุบัติเหตุที่ทำให้อวัยวะภายในฉีกขาด กระดูกแตก หรือได้รับการผ่าซาก เนื่องจากไม่สามารถฉีดน้ำยารักษาสภาพได้**

ร่างสัตว์ที่เป็นอาจารย์ใหญ่มากที่สุด

การเรียนการสอนของสัตวแพทย์ใช้ร่าง “สุนัข” เป็นอาจารย์ใหญ่มากที่สุด ราวร้อยละ 70-80 รองลงมา คือ แมว และสัตว์ชนิดอื่น ๆ

• ร่างสุนัขที่เหมาะเป็นอาจารย์ใหญ่ ควรเป็นสุนัขใหญ่ น้ำหนักประมาณ 15-25 กิโลกรัม
• ร่างแมวที่เหมาะเป็นอาจารย์ใหญ่ หรือขนาดที่ต้องการมากที่สุด ควรเป็นแมว น้ำหนักประมาณ 3-5 กิโลกรัม

เนื่องจากอวัยวะมีขนาดใหญ่ สามารถมองเห็นได้ชัดเจน แต่นอกเหนือจากนี้ ก็ยินดีรับเช่นกัน

การเตรียมร่างสัตว์เลี้ยงเพื่อบริจาค

ทันทีที่สัตว์เลี้ยงเสียชีวิต เจ้าของที่มีความประสงค์จะบริจาคต้องนำร่างสัตว์เลี้ยงใส่ในถุงพลาสติก และแช่แข็งที่อุณหภูมิ 4 องศาเซลเซียส แล้วนำมาบริจาคที่ศูนย์ฯ ภายใน 24 ชั่วโมงหลังการตาย แต่ถ้าไม่แช่แข็งทันที หรือแช่นานเกิน 24 ชั่วโมง ก็ยังมาบริจาคได้ เพียงแต่อวัยวะบางส่วนอาจเน่า เช่น อวัยวะทางเดินอาหาร หรือลำไส้ จึงไม่อาจใช้ประโยชน์ เพื่อศึกษาระบบทางเดินอาหารได้

เมื่อเตรียมร่างเรียบร้อยแล้ว ให้ติดต่อศูนย์ฯ แจ้งความประสงค์บริจาคร่างสัตว์เลี้ยงเป็นอาจารย์ใหญ่ จากนั้นจึงนำร่างอาจารย์ใหญ่มายังศูนย์ฯ ชั้น 5 อาคารโรงพยาบาลสัตว์เล็ก เจ้าหน้าที่จะคัดกรองประวัติ พิจารณาสาเหตุการตาย ตรวจสอบประวัติการฉีดวัคซีน และการติดเชื้อโรคติดต่อร้ายแรง เจ้าของสัตว์เลี้ยงกรอกแบบฟอร์มหนังสือยินยอมมอบร่างสัตว์เท่านี้เป็นอันเสร็จขั้นตอน

การเก็บรักษาร่างอาจารย์ใหญ่

ร่างสัตว์ที่ผ่านเกณฑ์จะถูกเก็บรักษาไว้ให้คงสภาพที่เสมือนจริง ด้วยน้ำยาสูตรร่างนิ่ม ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม แทนสารฟอร์มาลินที่มีกลิ่นฉุน และอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพร้ายแรงในระดับเดียวกับบุหรี่และแร่ใยหิน ซึ่งน้ำยานี้ อาจารย์จากภาควิชาสรีรวิทยา ภาควิชาศัลยศาสตร์ และภาควิชากายวิภาคศาสตร์ คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ได้ใช้เวลาในการศึกษาพัฒนานานกว่า 4 ปี เพื่อให้นิสิตฝึกผ่าตัด กับร่างสัตว์ที่นิ่ม อวัยวะยืดหยุ่น ข้อต่อต่าง ๆ เหยียดงอได้ กล้ามเนื้อภายในอ่อนนุ่มเหมือนของสัตว์จริง ๆ นอกจากนี้ ในบางส่วนหรือสัตว์บางชนิด อย่าง สัตว์ใหญ่ จะถูกเก็บรักษาไว้ในห้องอุณหภูมิที่ติดลบ (แช่แข็ง) ด้วยเช่นกัน

ทำบุญอุทิศให้อาจารย์ใหญ่

นิสิตสัตวแพทย์จะเรียนรู้ศึกษาร่างอาจารย์ใหญ่แต่ละร่างราว 1-3 ปี เมื่อเสริจสิ้นภารกิจของร่างอาจารย์ใหญ่แล้ว ทางคณะจะจัดงานบุญ เพื่ออุทิศกุศลแก่สัตว์และจัดพิธีฌาปนกิจอาจารย์ใหญ่ มีพิธีสวดบังสุกุล วางดอกไม้จันทน์ และส่งท้ายด้วยพิธีลอยอังคาร โดยคณาจารย์ นิสิต บุคลากรของศูนย์ฯ รวมทั้งเจ้าของสัตว์เลี้ยงจะได้รับเชิญให้มาร่วมงานบุญ และฌาปนกิจเป็นประจำทุกปี

ติดต่อศูนย์กายสัตว์อุทิศ
โรงพยาบาลสัตว์เล็ก คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
โทรศัพท์ 09–5851–7807 หรือ 0–2218–9638 (ในเวลาราชการ)
และ 0–2218–9752 (นอกเวลาราชการ)
Facebook : Animal Cadaver Donation Center – ศูนย์กายสัตว์อุทิศ