รู้ไหมคะว่า เครื่องจักสาน ที่เรามักจะพบเห็นกันอยู่ทั่ว ๆ ไปนี้ ทั้งผลิตภัณฑ์ที่เป็นกระเป๋า , ตะกร้า , กระบุง รวมไปถึงของใช้ชิ้นอื่น ๆ ที่ใช้ในครัวเรือนอีกมากมายหลายชิ้นนั้น ทำมาจากพืชชนิดใดบ้าง และการดูแลรักษาวัสดุแต่ละชนิดนั้นมีความแตกต่างกันอย่างไร
บางครั้งก็ยังสับสนว่า เครื่องจักสาน บางชิ้นที่เห็นมาตั้งแต่เด็กจนโตนั้นทำมาจากวัสดุอะไร เพราะดูยังไงก็คล้ายกันไปหมด my home เลยอยากชวนทุกคน ลองหันกลับมามองของที่อยู่ในบ้านเราหรือวัสดุจักสานไทย ที่คนรุ่นก่อนได้หยิบจับมาสร้างสรรค์จนเกิดเป็นภูมิปัญญา และได้กลายมาเป็นข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ ที่มีฟังก์ชันการใช้งานรวมทั้งสวยงามไม่แพ้ของสมัยใหม่เลย
1 . ไผ่
โดยทั่วไปแล้ว ไม้ไผ่นั้นเป็นวัสดุในการจักสานที่ดูคุ้นหน้าคุ้นตามากที่สุด เพราะนำมาใช้งานได้หลายอย่างและมีอยู่ทุกภาคในประเทศไทย ซึ่งไม้ไผ่นั้นยังแยกย่อยได้อีกหลายชนิด และแต่ละชนิดก็จะมีลักษณะที่ต่างกันไปบ้าง อย่างเช่นไผ่ตง ที่มีลำต้นตรงและใหญ่ หรือไผ่ชาง ที่จะมีปล้องยาวและเนื้ออ่อน จะเหมาะกับการนำมาทำเครื่องจักสานได้เป็นอย่างดี โดยที่เห็นได้บ่อยก็จะมีทั้ง ตะกร้า กระจาด กระบุง ไปจนถึงสุ่มหรือกระชัง
2 . หวาย
หวายเป็นพันธุ์ไม้ที่ขึ้นอยู่เป็นกอ มีใบเรียวยาวผิวเกลี้ยง เนื้อเหนียว และยืดหยุ่นได้ดีกว่าวัสดุอื่น ๆ ทำให้สามารถจักหรือตอกเป็นเส้นหรือแผ่นบาง ๆ ได้ง่าย การนำหวายไปทำเครื่องใช้ จะมีตั้งแต่ตะกร้าหรือกระบุงที่จะใช้หวายเพียงอย่างเดียว ไปจนถึงเฟอร์นิเจอร์ชิ้นใหญ่อย่างโต๊ะหรือเก้าอี้ ที่จะมีการใช้หวายร่วมกับวัสดุอื่น ๆ อย่างไม้ไผ่หรือใบตาล
3.กก
วัชพืชน้ำที่จะออกดอกในฤดูฝน ซึ่งนอกจะพบได้ทั่วไปตามหนองหรือริมบึงแล้ว ก็มีการนำต้นกกมาแต่งบ้านและสวนหย่อม รวมทั้งเป็นอีกหนึ่งในวัสดุหลักของงานจักสานไทย เพราะด้วยลำต้นที่เหนียวและเรียวยาว จึงนำมาทำเป็นเครื่องใช้ได้หลากหลาย ทั้งกระเช้า กระสอบ หมวก หรือที่นิยมมากที่สุดก็คือการนำมาสานเป็นเสื่อนั่นเอง
4.ก้านมะพร้าว
อีกหนึ่งต้นไม้สารพัดประโยชน์ที่นำมาใช้งานได้แทบจะทุกส่วน โดยในงานจักสานก็ได้มีการนำก้านมะพร้าวหรือส่วนที่เป็นแกนใบมาใช้เป็นวัสดุในการทำเครื่องใช้ต่าง ๆ อย่างเช่น กระเช้า กระจาด ที่รองจานหรือเสวียนหม้อ ซึ่งส่วนที่นิยมใช้นั้นจะเป็นบริเวณยอดของต้นที่มีความนิ่ม เพราะเมื่อนำมาสานจะแข็งแรงและหักได้ยาก
5.ใบตาลและใบลาน
ใบตาลและใบลานจะมีลักษณะคล้ายกับมะพร้าว โดยมีลำต้นสูง ใบแผ่เป็นแผงออกเหมือนพัด จะนิยมใช้แต่ใบอ่อนในการนำมาสานเป็นหมวกหรืองอบที่ห่อโครงจากไผ่อีกที บางครั้งก็จะนำไปย้อมสีให้สวยงามมากขึ้นก่อนจะนำมาสาน หรือของเล่นต่าง ๆ อย่างปลาตะเพียน ตั๊กแตนและตะกร้อ ก็นิยมใช้ใบตาลเช่นกัน
6 . ย่านลิเภา
ย่านลิเภาเป็นพืชท้องถิ่นของทางภาคใต้ ที่มีลักษณะเป็นเถาขนาดไม่ใหญ่นัก ก่อนนำมาใช้นั้นจะลอกเฉพาะส่วนที่เป็นเปลือกด้านนอกมาจักให้เป็นเส้นก่อน แล้วจึงจะสามารถนำไปใช้ผูกแทนหวายหรือมัดขอบเครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น กระด้ง ข้อง รวมไปถึงการนำมาสานเป็นเครื่องใช้ที่มีลวดลายปราณีตสวยงาม ทั้งเชียนหมาก พาน กล่องใส่ของและกระเป๋าถือ
7.กระจูด
กระจูดนั้นเป็นพันธุ์ไม้ตระกูลเดียวกับต้นกกที่จะขึ้นในพื้นที่ชื้นตามริมน้ำของภาคใต้ ลักษณะต้นจะเป็นปล้องกลมขนาดเล็ก โดยจะต้องทุบให้เป็นเส้นแบนรวมทั้งนำไปตากให้แห้งก่อนจะนำมาทำการสานหรือนำไปย้อมสี ซึ่งเครื่องใช้จากกระจูดนั้นก็จะมีทั้งเสื่อ กระสอบ กระเป๋า ตะกร้า รองเท้า ฯลฯ
8 . ลำเจียก
ลำเจียก เป็นพันธุ์ไม้ท้องถิ่นอีกชนิดของทางภาคใต้ ที่มีชื่อเรียกหลากหลาย ตั้งแต่ ลำเจียก ปาหนัน หรือ เตยทะเล ลักษณะของใบลำเจียกนั้นจะคล้ายกับใบสับปะรด ที่เป็นทรงเรียว ยาว และมีหนามที่ขอบใบ ดังนั้นก่อนนำใบลำเจียกมาใช้งาน จะต้องปาดเอาหนามออกก่อน ตามด้วยการนำไปย่างไฟ แช่น้ำ แล้วจึงจะสามารถตอกเป็นเส้นเพื่อนำไปใช้สานเครื่องใช้ต่าง ๆ ในลักษณะเดียวกับกระจูด
9 . ผักตบชวา
เนื่องจากปริมาณของผักตบชวาที่มีมากเกินไปตามแหล่งน้ำต่าง ๆ จึงได้มีการนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างคุ้มค่ามากที่สุด ซึ่งหนึ่งในนั้นคือการนำมารวมเข้ากับภูมิปัญญาไทย ให้กลายเป็นเครื่องจักสานจากผักตบชวา โดยการนำมาอบและตากแห้ง ตามด้วยการตัดให้เป็นเส้นและนำไปย้อมสี หรือ นำไปสาน ข้าวของเครื่องใช้ที่ได้จากผักตบชวาก็มีตั้งแต่ภาชนะต่าง ๆ อย่างกระจาด ตะกร้า ไปจนถึงเครื่องแต่งกายทั้งกระเป๋า รองเท้า และหมวก
Story : my home
[ DIY ] ตกแต่ง งานสานแบบไทย ให้น่ารักร่วมสมัย
5 ไอเดีย แต่งบ้านสวยด้วยตะกร้าหวาย ให้บ้านดูดี มีสไตล์
รวมไอเดียการใช้งานจักสานตกแต่งมุมบ้านให้สวยด้วยเส้นสายจากธรรมชาติ
