พืชสมุนไพร

ตอนนี้กระท่อมถูกปลดล็อกออกจากยาเสพติดให้โทษในประเภทที่ 5 ตามนโยบายของรัฐบาลเพื่อสร้างรายได้ในครัวเรือนโดยเฉพาะช่วงสถานการณ์วิกฤตโรคโควิด-19แพร่ระบาด ทำให้เราสามารถปลูก จำหน่ายและบริโภคใบกระท่อมได้อย่างเสรี แต่ยังใช้ทำอาหารหรือแปรรูปเป็นเครื่องดื่มเพื่อจัดจำหน่ายไม่ได้ การแปรรูปต้องได้รับการตรวจสอบและขออนุญาตจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาก่อน ตาม พ.ร.บ.ผลิตภัณฑ์สมุนไพร พ.ศ. 2562 แต่ในฐานะมือใหม่หัดปลูกเราควรปลูกกระท่อมสายพันธ์ุไหนดี แล้วใบกระท่อมมีสรรพคุณดีงามอย่างไร มีวิธีบริโภคอย่างไรให้ปลอดภัย เราหาคำตอบมาให้แล้วครับ พันธุ์กระท่อม เราออกเดินทางมาหาความรู้ที่อำเภอลาดหลุมแก้ว จังหวัดปทุมธานี หนึ่งในพื้นที่ที่มีการปลูกกระท่อมมายาวนานตั้งแต่ในอดีต ณ สวนของ คุณผดุง ช่างต่อ ผู้ที่ปลูกและสะสมต้นกระท่อมหลากหลายสายพันธุ์จากภูมิภาคต่างๆในประเทศมาเป็นระยะเวลานาน ปัจจุบันคุณผดุงกลายเป็นผู้จัดจำหน่ายกล้าพันธุ์ของต้นกระท่อมด้วยวิธีการต่อตอหลายสายพันธุ์ แต่จะมีสายพันธุ์เด่นๆ 8 สายพันธุ์ที่กำลังเป็นที่นิยม ได้แก่ แตงกวา(ก้านเขียว) ก้านแดง แมงดา ตะพาบ ยอดธง เหรียญทอง โพธิ์ทองและเหลืองทอง พันธุ์กระท่อม สรรพคุณของกระท่อมอย่างถูกวิธี กระท่อมเป็นสมุนไพรท้องถิ่นที่ชาวบ้านใช้กันมาอย่างยาวนาน แพทย์แผนโบราณนิยมใช้ใบกระท่อมมาปรุงเป็นยาเพื่อใช้รักษาโรคบิด แก้ปวดมวนท้อง ปวดเบ่ง ท้องเฟ้อ ท้องเสีย ท้องร่วง ปวดเมื่อยร่างกาย และทำให้นอนหลับ ในมุมมองของแพทย์แผนไทยส่วนใหญ่จะนำกระท่อมมาใช้เป็นยารักษาอาการเกี่ยวกับระบบขับถ่ายเป็นหลักจำพวกยาประสะกระท่อม ยาหนุมานจองถนนปิดมหาสมุทร ยาแก้บิดลงเป็นเลือด ยาแก้บิดหัวลูก ยาประสระกาฬแดง ฯลฯ ในใบกระท่อมพบว่ามีสารสำคัญ คือ […]

นับตั้งแต่วันที่ 24 สิงหาคม 2564 สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) ได้ประชาสัมพันธ์เพื่อสร้างการรับรู้และความเข้าใจแก่พี่น้องประชาชนให้ทราบถึงข้อกฎหมายและข้อเท็จจริงว่าในประเทศไทยสามารถปลูกและบริโภค กระท่อม ตามวิถีชาวบ้าน ทั้งนำใบมาเคี้ยวและต้มเป็นน้ำดื่มโดยไม่ผสมสารเสพติดอื่นใด หรือจะซื้อจะขายใบกระท่อมภายในประเทศได้โดยไม่ผิดกฎหมายอีกต่อไป กระท่อม จึงกลายเป็นพืชมาแรงที่ได้รับความสนใจมากขึ้น เราจึงขอพาไปรู้จักต้นกระท่อมให้มากขึ้น มาดูกันว่าต้องปลูกและดูแลอย่างไรให้เจริญเติบโตได้ดี กระท่อม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Mitragyna speciosa (Korth.) Havil. วงศ์ Rubiaceae เช่นเดียวกันต้นเข็มและกาแฟ เป็นต้นไม้พื้นเมืองของประเทศไทยและมาเลเซีย สามารถพบได้ในเขตร้อนและกึ่งร้อนของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และทวีปแอฟริกา คนริมทะเลทางภาคใต้เรียกว่า “ท่อม” ส่วนภาคกลางบางสถานที่เรียก “อีถ่าง” ประเทศมาเลเซียเรียกว่า “เบี๊ยะ” (Biak) หรือ “เคอตุ่ม” (ketum) กระท่อม เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ปานกลาง มีแก่นเป็นไม้เนื้อแข็ง สูงประมาณ 15-30 เมตร ใบคล้ายใบกระดังงา มีชนิดก้านใบแดงและใบเขียว ดอกกลมโตขนาดเท่าผลพุทรา ใบเป็นใบเดี่ยวสีเขียวเรียงตัวเป็นคู่ตรงข้ามรูปไข่แกมขอบขนาน หูใบรูปหอกอยู่ระหว่างก้านใบ แผ่นใบขนาดกว้างประมาณ 5-10 เซนติเมตร ยาวประมาณ 8-14 เซนติเมตร ดอกมีสีขาวอมเหลืองออกเป็นช่อย่อยรูปทรงกลมคล้ายดอกกระถินขนาด 3-5 […]

ปัญหาแมลงศัตรูพืชบุกรบกวนต้นไม้ในสวนเป็นเรื่องน่ากังวลใจไม่น้อย จะใช้สารเคมีก็อาจเกิดการตกค้างและเป็นอันตรายได้ ครั้งนี้เป็นโอกาสอันดีที่เราได้มาพูดคุยกับ ดร.เทิดศักดิ์ โทณลักษณ์ อาจารย์ประจําสาขาวิชาวิทยาการสมุนไพร คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ผู้ศึกษาและวิจัยพืชสมุนไพรที่มีสรรพคุณไล่แมลง ซึ่งถือเป็นทางเลือกหนึ่งที่ปลอดภัยและได้ผลดี โดยเฉพาะกับแปลงผักสวนครัวรั้วกินได้ในสวนของเรา จากแปลงปลูกสู่มือประชาชน ภายในแปลงเพาะชําของคณะผลิตกรรมการเกษตรแห่งนี้เป็นที่ปลูกพืชซึ่งเป็นวัตถุดิบหลักในการทําสมุนไพรไล่แมลง เช่น ตะไคร้หอม ขมิ้นชัน ไพล กระชายดํา โดยที่นี่เป็นทั้งที่เพาะขยายพันธุ์ ปรับปรุงพันธุ์ ไปจนถึงทดลองแปรรูปสมุนไพรในรูปแบบต่างๆ เช่น น้ํามันหอมระเหย พร้อมกับเป็นแหล่งเรียนรู้ของเกษตรกรหรือประชาชนที่สนใจมาศึกษาจนสามารถนําไปเพาะปลูกเองได้ต่อไป หลายคนอาจสงสัยว่าการปรับปรุงพันธุ์พืชเพื่อสร้างพันธุ์ใหม่หรือเพื่อให้พืชกลายพันธุ์นั้นมีจุดประสงค์เพื่ออะไร อาจารย์เทิดศักดิ์ขยายความให้ฟังว่า เพื่อให้พืชมีสารที่เราต้องการใช้มากขึ้นกว่าเดิม โดยจะใช้รังสีแกมมาทําให้เกิดการตกค้างที่ทําให้เซลล์หรือสารพันธุกรรมพวกดีเอ็นเอหรือโครโมโซมของพืชเสื่อมสภาพและแตกหัก พอต้นไม้เครียดก็จะสร้างสารออกมาในปริมาณที่มากขึ้นจนกลายพันธุ์ไปเอง จากนั้นจึงต้องคัดเลือกพันธุ์ที่เหมาะสม เพื่อนําไปแจกจ่ายให้เกษตรกรหรือหน่วยงานที่ต้องการใช้ต่อไป ตะไคร้หอม  ชื่อวิทยาศาสตร์ Cymbopogon nardus (Linn.) Rendle ตะไคร้หอมเป็นพืชล้มลุกอายุหลายปี มีเหง้าใต้ดิน พืชชนิดนี้กําลังเป็นที่สนใจเนื่องจากใบมีสารซิโทรเนลลา(Citronella) ซึ่งมีฤทธิ์ทําให้ยุงและแมลงศัตรูพืชเบื่ออาหารหรือตายภายใน 3–4 วัน อีกทั้งยังทนแล้งได้ดี และลงทุนไม่สูงนัก หลังจากปลูกเพียง 6 เดือนก็สามารถเก็บผลผลิตได้ โดยการตัดใบประมาณ 1/3 จากนั้นต้นจะแตกใบใหม่และพร้อมให้ตัดใหม่ทุก 3 เดือน โดยพื้นที่ปลูกขนาด 1×5 […]

หลังจากการศึกษาและงานวิจัยจากหลายแหล่ง รวมไปถึงโครงการวิจัยต้านเชื้อไวรัสโคโรนาจากสมุนไพรไทย โดย คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี และศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ (องค์การมหาชน) หรือ TCELS พบว่าสารสกัดจากกระชายขาวมีฤทธิ์ต้านเชื้อก่อโรคโควิดในหลอดทดลอง ทำให้หลายคนเริ่มตื่นตัว ออกไปหาซื้อกระชายขาวจนขาดตลาด ทั้งที่การปลูกกระชายขาวนั้นง่ายมาก ถึงมีแค่เหง้าเดียวก็สามารถขยายพันธุ์และปลูกได้อีกหลายสิบต้น กระชายขาว หรือ กระชายที่เราบริโภคกันมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Boesenbergia rotunda (Linn.) Mansf. มีลักษณะเป็นพืช ที่มีเหง้าอยู่ใต้ดิน ซึ่งตามปกติแล้วส่วนของรากหรือเหง้าที่อยู่ใต้ดินของพืชทั่วไปจะมีหน้าที่หลักในการดูดซึมอาหารเพียงเท่านั้น แต่สําหรับกระชายขาวแล้ว เหง้าของกระชายขาวมีการพองออกเป็นเหมือนนิ้วคน ชื่อภาษาอังกฤษ ของกระชายขาวจึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า Fingerroot พืชสมุนไพรล้มลุก มีเหง้าใต้ดินซึ่งแตกรากออกไปเป็นกระจุกจํานวนมาก ลักษณะรากอวบน้ํา ตรงกลางพองกว้างกว่าส่วนหัวและท้าย รับประทานเป็นเครื่องจิ้มหรือส่วนประกอบของผัดเผ็ดและน้ําพริกแกง เนื่องจากกระชายขาวช่วยดับกลิ่นคาวได้ดี ใช้เหง้าแก้โรคในปาก เช่น ปากเปื่อย ปากเป็นแผล ปากแห้ง ช่วยขับระดูขาว ขับปัสสาวะ รักษาโรคบิด แก้ปวดมวน รักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่น จุกเสียด ช่วยขับลม และเจริญอาหารได้ดี ความน่าสนใจของเหง้ากระชายขาวก็คือ ความสามารถในการเพิ่มจํานวนของมัน ถ้าหากใครอยากจะขยายพันธุ์ของกระชายโดยง่ายแล้วละก็ สิ่งที่ต้องทําก็คือ หั่นเหง้ากระชายขาว […]

วิธีทำลูกประคบ เป็นหนึ่งในภูมิปัญญาด้านการรักษาจากแพทย์แผนไทย โดยการนําสมุนไพรต่าง ๆ ไปนึ่งประมาณ 15 – 20 นาที แล้วนําไปประคบตามจุด หรือ ตําแหน่งที่ต้องการรักษา มีสรรพคุณช่วยในการรักษา รวมถึงช่วยในการไหลเวียนของเลือด ลดการอุดตันของเส้นเลือด การปวดบวมเกร็งของกล้ามเนื้อ อีกทั้งยังได้กลิ่นที่หอมสดชื่นของสมุนไพร ทําให้ผู้ใช้รู้สึกตื่นตัวและกระปรี้กระเปร่า วิธีทำลูกประคบ 1.นําส่วนผสมทั้งหมดมาโขลกพอหยาบแล้วคลุกเคล้าให้เป็นเนื้อเดียวกัน 2.ใส่ส่วนผสมทั้งหมดในผ้าดิบแล้วห่อเป็นลูกประคบ รัดเชือกให้แน่น 3.เมื่อต้องการใช้ให้นําลูกประคบไปนึ่งประมาณ 15-20 นาที จากนั้นนํามาประคบตามส่วนต่างๆของร่างกายที่มีอาการปวดเมื่อย หมายเหตุ •ลูกประคบที่ไม่ร้อนให้นําไปนึ่งต่อ หรือควรมีสองลูกสําหรับสลับนึ่งและใช้งาน •ลูกประคบที่ใช้แล้วสามารถเก็บไว้ในตู้เย็น และใช้ต่อได้อีกประมาณ 3-4 ครั้ง โดยเมื่อนํามาใช้ให้ชุบน้ําเล็กน้อยก่อนนําไปนึ่ง •สามารถปรับเปลี่ยนตัวสมุนไพรที่ช่วยแก้ปวดเมื่อยหรือมีสรรพคุณใกล้เคียงกันได้ตามสะดวกเช่นใบส้มป่อยใบพลับพลึงใบว่านน้ํา หัวเปราะหอม ขอขอบพระคุณความรู้จาก ภูมิภูเบศร ศูนย์การเรียนรู้สมุนไพรและภูมิปัญญาสุขภาพ บางเดชะ ศูนย์การเรียนรู้สมุนไพรและพิพิธภัณฑ์หมอไทยในจังหวัดปราจีนบุรีที่ออกแบบให้อิงกับแปลนบ้านของหมื่นชํานาญแพทยา แพทย์หลวงประจําพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีกิจกรรมหลักคือจัดฝึกอบรมเกี่ยวกับสมุนไพรและภูมิปัญญาไทยในการดูแลสุขภาพให้ผู้ป่วยและประชาชนทั่วไป โดยใช้พื้นที่รอบเรือนจัดเป็นสวนที่รวบรวมสมุนไพรสําหรับทํายาตํารับต่างๆเพื่อง่ายต่อการเก็บมาใช้งาน ร่วมกับการตกแต่งให้มีความสวยงามและร่มรื่น เหมาะกับการเข้ามาเยี่ยมชมและพักผ่อนหย่อนใจ จุดเด่นคือการนําไห ภาชนะแบบไทยๆที่มีส่วนสําคัญในการพัฒนาอาหารที่มีจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อลําไส้หรือโพรไบโอติกของคนสมัยก่อน นํามาเป็นภาชนะปลูกต้นไม้ ช่วยให้สวนดูน่าสนใจยิ่งขึ้น เรื่อง : ปัญชัช ภาพ : […]

เชื่อว่าผู้ชื่นชอบต้นไม้ต่างตกหลุมรักและต้องการรู้ วิธีปลูกโรสแมรี่ สมุนไพรฝรั่งซึ่งมีพุ่มเตี้ยทรงสวย ใบเรียวยาวและกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์ ซึ่ง วิธีปลูกโรสแมรี่ ไม่เพียงปลูกในกระถางเดี่ยวประดับตามมุมบ้าน ริมกำแพงหรือรั้วบ้านเท่านั้น แต่ยังนิยมปลูกแทรกผสมผสานกับไม้ดอกไม้ประดับอื่น ๆ ในสวนสวยหลายสไตล์ โดยเฉพาะสวนอังกฤษที่ให้กลิ่นอายสวนชนบทยุโรป แต่หลายคนกลับไม่ประสบความสำเร็จในการปลูกเลี้ยงเท่าที่ควร ทั้งที่ดูแลเอาใจใส่อย่างสม่ำเสมอ ส่วนใหญ่พบปัญหาว่าซื้อมาปลูกได้สักพักต้นก็ค่อย ๆ เหี่ยวโทรม เลี้ยงไม่ค่อยรอด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงฤดูฝนที่ผ่านมา วิธีปลูกโรสแมรี่ บ้านและสวนมีเคล็ดไม่ลับ จาก คุณศุภกิจ มีลาภ นักจัดสวนเจ้าของสุขเย็น การ์เด้นท์ ผู้เขียนหนังสือ My Little Farm Vol.9 สมุนไพรฝรั่ง มาฝาก ซึ่งจะช่วยเพิ่มเปอร์เซ็นต์การปลูกเลี้ยงโรสแมรี่ของผู้ปลูกมือใหม่ให้สำเร็จมากขึ้น ทำความรู้จักโรสแมรี่ ไม่ว่าจะปลูกพืชชนิดไหน สิ่งสำคัญอันดับแรกที่ละเลยไม่ได้คือต้องรู้จักพืชชนิดนั้นก่อนว่ามีลักษณะการเจริญเติบโตอย่างไร ชอบดินปลูก แสงแดด และน้ำแบบไหน เพื่อจะได้ดูแลตรงตามความต้องการของพืช สำหรับโรสแมรี่เป็นไม้พุ่ม อายุหลายปี ใบรูปแถบปลายแหลม สีเขียวสดหรือสีเขียวอมเทา มีกลิ่นหอม รสเผ็ดร้อน สามารถปลูกได้ตลอดปี ชอบดินปลูกระบายน้ำดี ไม่ขังแฉะ แสงแดดเต็มวัน แต่ไม่ควรโดนแสงแดดโดยตรง โรสแมรี่เป็นสมุนไพรฝรั่งที่เลี้ยงง่ายเหมาะกับมือใหม่ ในตลาดมีให้เลือกซื้อไปปลูกเลี้ยงหลายสายพันธุ์ เช่น […]

หญ้าหวาน หรือ Stevia พืชให้ความหวานจากธรรมชาติ ซึ่งจัดอยู่ในวงศ์ Asteraceae มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Stevia rebaudiana พืชพื้นเมืองทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศปารากวัย จึงเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่า Sweet Leaf of Paraguay

ฮัลโหลววว ค๊าสาว ๆ วันนี้เจ๊ศิริมาอยู่กันที่ งานบ้านและสวนแฟร์ 2018 ค่ะ เจ๊เนี่ยชอปปิ้งไล่มาตั้งแต่หน้าทางเข้างาน ยาวมาจนสุดฮอลล์ เเล้วก็นึกขึ้นได้ว่าเก็บภาพบรรยากาศมาชาว my home กันซะหน่อยดีกว่า เจ๊ก็เลยเลือกโซนสวนที่สวยสดชื่นเหมาะกับสาวรักธรรมชาติอย่างเจ๊มาเล่าให้ฟังกันอ่ะ อ่ะ เอาจริง ๆ โซนสวนก็แอบใกล้โซนอาหารนั่นแหละค่ะ ซึ่งโซนต้นไม้ใน งานบ้านและสวนแฟร์ 2018 นี้ตั้งอยู่ที่บริเวณชาเลนเจอร์ 1 ตั้งแต่เสาที่ 6 ถึงเสาที่ 13 และ มีไฮไลท์ที่น่าสนใจอย่าง สวนประกวด สวนโชว์ รวมไปถึงบูธขายต้นไม้กว่า 100 บูธ  ว่าแล้วก็อย่ารอช้ารีบพาสา(มี) ไปลุยโซนต้นไม้กันเลยดีกว่า จบงานนี้รับรองได้เลยว่าบ้านเจ๊จะเปลี่ยนไป จะถูกตกแต่งจัดใหม่ให้ไฉไลกันแน่นอน เริ่มแรกนะคะสำหรับมือใหม่ที่กำลังมองหาต้นไม้ต้นเล็กต้นน้อย พอให้หิ้วติดไม้ติดมือกลับบ้านกันได้แบบสะดวก งานนี้ก็มีมาให้เลือกกันหลายร้านเลยละค่ะ นอกจากจะมีแบบแยกขายกันเป็นต้น ๆ แล้ว ที่น่าสนใจในงานนี้ยังมีแบบจับมารวบยอดกันหลากหลายขนาดและรูปทรง จัดใส่ลงในกระถางน่ารัก ๆ ด้วยค่ะ ส่วนราคาก็เริ่มต้นแต่หลักสิบไปจนถึงหลักพันกันเลยจ้า กุหลาบหิน กุหลาบหินเป็นพรรณไม้ในกลุ่มไม้อวบน้ำ เรียกได้ว่าเป็นพันธุ์ไม้จอมทรหดที่กักเก็บนํ้าไว้ตามส่วนต่างๆทั้งใบและลำต้นที่เห็นอวบ ๆ แบบนี้เขาทำไปเพื่อหล่อเลี้ยงชีวิตท่ามกลางความร้อนแห้งแล้ง มีหลายชนิดและรูปทรงเลยทั้งสูงโปร่ง […]

นอกจากพรรณไม้ทั่วไปที่เป็นไม้ยอดนิยมในการจัดสวน ยังมี พืชสมุนไพร อีกหลายชนิดที่คุ้นหน้าคุ้นตา แต่อาจจะไม่รู้ว่าเป็นสมุนไพร ปลูกเป็นไม้ประดับในสวนได้อย่างสวยงามและน่ามอง การใช้ พืชสมุนไพร จัดสวนไม่ได้จำกัดว่าจะต้องเป็นผักสวนครัวเท่านั้น แต่ยังมีพรรณไม้อีกหลายชนิดที่นิยมปลูก แต่ในแง่ของการใช้งานจะต้องผ่านการสกัดให้เป็นยาก่อน ไม่ว่าจะเป็นการตากแห้ง ต้ม หรือสกัดน้ำมัน หากปลูกในสวนแล้วสามารถใช้ประโยชน์ทางนี้ได้ โดยพืชสมุนไพรที่รวบรวมมานี้เป็นพรรณไม้ที่ปลูกในสวนดาดฟ้า โรงพยาบาลรามาธิบดี มีชนิดใดกันบ้าง ไปดูกัน 1. สร้อยอินทนิล ชื่อวิทยาศาสตร์ Thunbergia grandiflora วงศ์ Acanthaceae ไม้เลื้อยเนื้อแข็งขนาดใหญ่ เลื้อยได้ไกล 15 – 30 เมตร ลำต้นอ่อนเป็นเหลี่ยม ใบรูปไข่ถึงรูปหัวใจ ช่อดอกเป็นช่อกระจะออกตามซอกใบและปลายกิ่งห้อยลง ดอกรูปกรวย กลีบดอกสีฟ้าอมม่วงหรือสีขาว ออกดอกเดือนมีนาคมถึงตุลาคม เปลือกและรากมีสรรพคุณแก้อาการฟกชํ้า บวม และอักเสบได้ โดยนำมาตำแล้วพอกบริเวณที่เกิดอาการ    2. ตะไคร้หอม ชื่อวิทยาศาสตร์ Cymbopogon nardus วงศ์ Poaceae เรียกอีกชื่อว่า “ตะไคร้แดง” เป็นพืชวงศ์เดียวกับหญ้า ลักษณะคล้ายตะไคร้บ้าน แต่ไม่นิยมนำมาใช้เป็นเครื่องเทศ มักนำไปสกัดเป็นน้ำมันหอมตะไคร้หอม (Citronella […]