หลังจากธนาคารฮ่องกงและเซี่ยงไฮ้แบงกิ้งคอร์ปอเรชั่น (HSBC) ได้ร่วมกับกรุงเทพมหานคร พัฒนาและปรับปรุงห้องสมุดประชาชนและศูนย์การเรียนรู้มาแล้ว 2 แห่งในปีพ.ศ. 2561 HSBC ได้ร่วมกับกรุงเทพมหานครอีกครั้งในการสร้างสรรค์พื้นที่แห่งการเรียนรู้ภายใต้นโยบาย “ห้องสมุดมีชีวิต” ในโซนเด็กและเยาวชนของห้องสมุดสวนลุมพินี โดย ห้องสมุดกรุงเทพ แห่งนี้ได้คุณณุสุระ ปทมดิลก จาก สัทธา อาร์คิเทค กลับมารับหน้าที่สถาปนิกอีกครั้ง หลังจากที่เคยร่วมงานกันในโปรเจ็กต์ศูนย์การเรียนรู้สิ่งแวดล้อมเพื่อชีวิตคนเมืองภายในสวนกีฬารามอินทรามาแล้ว
ห้องสมุดสวนลุมพินีเป็น ห้องสมุดกรุงเทพ ที่เปิดให้บริหารมายาวนาน ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2499 ในส่วนของโซน ห้องสมุดเด็กและเยาวชนนั้น เป็นส่วนที่ก่อสร้างเพิ่มเติมจากตัวอาคารห้องสมุดเดิมให้เป็นรูปตัวที (T) ในปีพ.ศ. 2535 โดยก่อสร้างเป็นชั้นกึ่งใต้ดินลงไป 1.50 เมตร และส่วนด้านบนอาคารสูงขึ้นมาจากผิวดิน 2.10 เมตร ขนาดพื้นที่ 168 ตารางเมตร ใช้ทางเข้า-ออกหลักผ่านทางอาคารสำนักหอสมุดด้านหน้าซึ่งติดกับถนนภายในของสวนลุมพินี และมีทางเชื่อมสู่โซนเด็กและเยาวชนเป็นบันไดลดระดับลงไปในชั้นล่าง
ภายใต้โจทย์ที่ต้องการสร้างสรรค์พื้นที่เดิมให้เป็นมากกว่าห้องสมุดที่ให้บริการสื่อการเรียนรู้สำหรับเยาวชนทั่ว ๆ ไป นำมาสู่แนวคิดการออกแบบเชิงอุปมาอุปมัย (Metaphor Conceptual Design) โดยสถาปนิกได้แรงบันดาลใจมาจาก “แมลงเต่าทอง” ที่ภายนอกมีเอกลักษณ์และสีสันสดใส จดจำได้ง่าย เข้าถึงผู้ใช้งานหลักที่ส่วนใหญ่เป็นเด็กและเยาวชนได้เป็นอย่างดี
จากตัวอาคารห้องสมุดเดิมสู่โซนเด็กและเยาวชนเชื่อมต่อกันด้วยโถงบันไดลดระดับ สถาปนิกเพิ่มส่วนของสไลเดอร์เข้าไปเพื่อสร้างบรรยากาศให้เป็นเหมือนสนามเด็กเล่นเล็ก ๆ ที่ดูสนุกสนาน ผ่อนคลาย และเข้าถึงง่าย ทั้งยังเจาะช่องแสงที่ฝ้าเพดานบริเวณโถงบันไดเพื่อให้แสงธรรมชาติส่องเข้ามายังด้านในอาคาร
ภายในมีอัฒจันทร์เล็ก ๆ ให้เด็ก ๆ ได้ขึ้นไปหยิบหนังสือที่ถูกเก็บไว้ที่ชั้นบนได้อย่างปลอดภัย จะลงมานั่งอ่านหนังสือแบบห้อยขาสบาย ๆ หรือจะปีนป่ายลอดอุโมงค์เล่นสนุกไปตามจินตนาการก็ได้ พร้อมการออกแบบพื้นที่ที่เพิ่มการจัดเก็บหนังสือที่มีมากกว่าหมื่นเล่ม และเนื่องจากเป็นพื้นที่กึ่งใต้ดินทำให้มีข้อจำกัดเรื่องแสงสว่าง สถาปนิกจึงเลือกใช้ไม้สีอ่อนคู่กับสีขาวให้พื้นที่ดูโปร่งสบายตา ตัดกับสีแดงของผนังภายนอก และกราฟิกวงกลมลายแมลงเต่าทองสีแดงที่ตกแต่งอยู่ตามพื้นและฝ้าเพดาน
สถาปนิกเปลี่ยนอาคารทรงโมเดิร์นเรียบง่ายให้กลายเป็นห้องสมุดเต่าทองสีแดงสะดุดตาภายในสวนสีเขียว โดยเลือกเก็บคาแรกเตอร์ความเป็นชั้นกึ่งใต้ดินเดิมไว้ จากพื้นที่ภายในจึงสามารถมองผ่านหน้าต่างทรงกลมที่ออกแบบให้ล้อไปกับรูปทรงของแมลงเต่าทองออกสู่พื้นที่สวนสีเขียวภายนอก สร้างประสบการณ์ให้ผู้ใช้งานเสมือนซ่อนตัวอยู่ในโพรงใต้ต้นไม้ ทั้งยังต่อเติมบันไดเชื่อมออกสู่พื้นที่ด้านบนที่ปรับปรุงโครงสร้างหลังคาเดิม และปูหญ้าเทียมให้กลายเป็นพื้นที่พักผ่อน และใช้งานสำหรับกิจกรรมนันทนาการต่าง ๆ
นอกจากลักษณะทางกายภาพของแมลงเต่าทองที่โดดเด่นสะดุดตา และดูเป็นมิตรกับผู้พบเห็น สัตว์ชนิดนี้ยังเป็นแมลงกำจัดศัตรูพืชซึ่งมีนัยแฝงด้านความสมดุลทางธรรมชาติ ห้องสมุดนี้จึงเปรียบเสมือนเป็นสถานที่ที่เชื่อมโยงจินตนาการ ผสานการเรียนรู้ของเด็ก ๆ ในพื้นที่สีเขียว ควบคู่กับการพัฒนาบนใจกลางเมืองนั่นเอง
เรื่อง วรรณลีลา
ภาพ ศุภกร
ออกแบบ คุณณุสุระ ปัทมดิลก บริษัทสัทธา อาร์คิเทค จำกัด
7 เรื่องดีไซน์ไทยๆ ที่คุณอาจจะยังไม่รู้เกี่ยวกับ ICONSIAM และหนึ่งไอเท็มลับที่กำลังจะเปิด
